Category Archive Opieka

Schizofrenia – charakterystyka i metody leczenia

Schizofrenia to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się błędnym postrzeganiem rzeczywistości i niestety, często prowadzącym do psychozy. Można śmiało pokusić się o stwierdzenie, że schizofrenia należy do chorób cywilizacyjnych i dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. To niezwykle trudne i złożone zaburzenie psychiczne które wymaga odpowiedniego podejścia zarówno od strony terapeuty, jak i rodziny chorego. Jak przejawia się schizofrenia, jakie są jej objawy i jak sobie z nią radzić, przeczytasz w poniższym artykule.

 

1. Ogólna charakterystyka schizofrenii

W tym miejscu należy zaznaczyć iż nie jest ona jedną chorobą. Schizofrenia to cała grupa zaburzeń funkcjonowania mózgu, o podobnych mechanizmach powstawania, które  określane są jedną i wspólną nazwą. Jest niestety często nadużywana a w odbiorze społecznym, osoba cierpiąca na szereg zaburzeń psychicznych które wrzuca się do jednego worka pod nazwą “schizofrenia”, odbierana jest jako poważnie chora psychicznie i niebezpieczna. Ale od początku.

Schizofrenia to przewlekła choroba, którą można i koniecznie trzeba leczyć. Kwalifikuje się ją do zaburzeń psychotycznych (tzw. psychoz), czyli nieadekwatnym postrzeganiem i przeżywaniem rzeczywistości, niewłaściwym odbiorem oraz oceną rzeczywistości. Osoba cierpiąca na psychozę ma poważnie upośledzoną umiejętność krytycznej i realistycznej oceny własnej osoby, niewłaściwe postrzeganie otoczenia i problemy w relacji z innymi. Zdarza się nawet że chory w ogóle nie jest zdolny do funkcjonowania w społeczeństwie i nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi. Wyróżnia się kilka postaci schizofrenii. W zależności od występujących objawów wyróżnia się schizofrenię paranoidalną, hebefreniczną, katatoniczną, prostą, rezydualną i niezróżnicowaną

Ryzyko zachorowania na schizofrenię w ciągu całego życia wynosi około 1%. Może ona wystąpić w równym stopniu u kobiet oraz mężczyzn. Najnowsze badania pokazują że najbardziej narażeni są młodzi ludzie ponieważ ponad połowa zachorowań przypada na grupę poniżej 30 roku życia. Dlatego mówi się, że jest to choroba młodych.

 

2. Jak rozwija się schizofrenia?

Początek schizofrenii dzieli się na kilka faz:

  • nagły/ostry – choroba rozwija się w ciągu kilku dni, 
  • szybki – kilka tygodni,
  • stopniowy – kiedy objawy narastają powoli przez kilka miesięcy, a nawet lat. 

Kiedy choroba rozwija się nagle, najczęściej nie budzi wcześniej żadnych podejrzeń ani rodziny i najbliższych, ani samego chorego. Kiedy ktoś zauważa niepokojące zachowania i objawy choroby, wówczas rodzina chce jak najszybciej szukać pomocy lekarskiej często wbrew woli chorego, który nie widzi w swoim zachowaniu niczego złego. Jeżeli choroba rozwija się stopniowo to w tym wypadku najbliżsi często widzą zmiany w zachowaniu które budzą niepokój jednak próbują wypierać myśl o chorobie i znajdują szereg wytłumaczeń dla określonego zachowania. 

Schizofrenia to choroba przewlekła a jej leczenie trwa kilka, kilkanaście lat lub do końca życia. Przebieg schizofrenii może być liniowy czyli ciągły, stopniowy i postępujący. Może przebiegać falująco to znaczy epizodycznie, z okresami nasilenia objawów chorobowych i powrotów do pełnego lub częściowego zdrowia, co nazywane jest remisja pełną lub niepełną. W okresach remisji pełnej objawy chorobowe nie występują natomiast w przypadku remisji niepełnej, ich nasilenie jest nieznaczne.

 

3. Jak zachowuje się osoba chora na schizofrenię?

U każdego chorego ma ona inny przebieg ale najogólniej rzecz ujmując, pacjent stopniowo wycofuje się z życia, staje się coraz bardziej podejrzliwy, nieufny, zamyka się w sobie, unika relacji z ludźmi a nawet z najbliższymi mu osobami, przestaje wychodzić z domu, wycofuje się z życia społecznego i życia w ogóle. Wynika to z narastającego poziomu lęku, a także ze stopniowej utraty zainteresowania światem zewnętrznym. Można zaobserwować również takie zachowania jak nieadekwatne do sytuacji wypowiedzi, pogłębiająca się obojętność chorego na różne aspekty i problemy.

 

 

4. Jakie są najczęstsze objawy schizofrenii?

Wyróżnia się kilka rodzajów objawów sugerujących że chory cierpi na schizofrenię: 

  • objawy pozytywne
  • objawy negatywne,
  • zaburzenia poznawcze,
  • zaburzenia afektu,
  • objawy dezorganizacji psychicznej.

Objawy pozytywne lub negatywne nie oznaczają wbrew, swojej nazwy, ani pozytywnego ani negatywnego wpływu na obraz i przebieg schizofrenii. Wskazują sposób postrzegania i przeżywania rzeczywistości przez chorego. Do objawów pozytywnych czyli tzw. wytwórczych schizofrenii należą przede wszystkim urojenia i omamy oraz tzw. pseudohalucynacje. Są to zaburzenia myślenia zniekształcające albo kreujące nową rzeczywistość. Chory widzi rzeczy lub wydarzenia, które w rzeczywistości nie istnieją, nigdy nie miały miejsca lub nieadekwatnie odbiera i przeżywa rzeczywistość. Co bardzo trudne w tym zakresie to że chory jest silnie przekonany do swoich odczuć, nikt nie jest w stanie mu wyjaśnić że się myli. Pacjent ślepo i mocno wierzy, że jego odczucia są prawdziwe, a osoby które starają się mu wytłumaczyć że się myli, uważa za swoich wrogów (lekarza, rodzinę, przyjaciół). 

Urojenia chorego mogą przybierać różny charakter:

  • urojenia ksobne polegające na przekonaniu chorego, że jest obserwowany i obgadywany, 
  • urojenia prześladowcze, chory ma poczucie, że jest śledzony, podsłuchiwany i wyszydzany, a ludzie z najbliższego otoczenia chcą go skrzywdzić, lub nawet zabić,
  • urojenia odsłonięcia, to dominujące przekonanie, że chory stał się ofiarą nacisków różnych osób, postaci lub nawet rzeczy, które zabierają jego myśli i sprawiają, że stają się znane i słyszalne dla innych lub konkretnie wybranej jednej osoby, 
  • urojenia oddziaływania, te z kolei polegają na przekonaniu pacjenta, że jego myśli, uczucia, ciało i zachowanie ulegają wpływowi innych osób lub rzeczy,
  • halucynacje (omamy) to zaburzenie spostrzegania które obejmuje zmysły wzroku, słuchu, smaku, węchu, dotyku, polegające na realistycznym odczuwaniu doznania zmysłowego, mimo że w otoczeniu nie ma bodźca lub obiektu, który to doznanie mógł wywołać,
  • halucynacje słuchu, chory słyszy różne głosy, dźwięki proste np. stukanie, szmery, drapanie lub złożone np. słowa, pełne zdania, które w rzeczywistości nie istnieją. Mogą to być głosy jednej lub kilku osób, męskie, żeńskie, dziecięce, trudne do odróżnienia lub układające się w wyraźnie słyszane przez chorego monologi lub dialogi. Głosy komentują jego zachowanie, mogą nakazywać wykonywanie różnych czynności i zadań. Szczególnej obserwacji wymaga pacjent, który słyszy głosy namawiające go do popełnienie samobójstwa lub zabójstwa, 
  • halucynacji wzrokowe, pacjent widzi różne kształty, rzeczy, osoby, tak naprawdę nie istnieją. Często chodzą w parze z halucynacjami słuchowymi,
  • pseudohalucynacje występują wtedy, kiedy chory nie słyszy głosów z zewnątrz, ale wewnątrz swojej głowy i może z nimi dyskutować, rozmawiać. 

Objawy negatywne mogą się przejawiać stopniowym wycofywaniem się z dotychczasowych aktywności  zarówno tych zawodowych, szkolnych,towarzyskich, porzucaniem swoich dotychczasowych hobby, pasji, zainteresowań oraz odsuwanie się od ludzi. Jest to całkowita utrata zainteresowań i wycofanie z życia społecznego. Może temu towarzyszyć zobojętnienie uczuciowe czy też tzw. afekt blady czyli zmniejszenie wyrażania emocji lub nawet brak ich wyrażania, upośledzenie zdolności do komunikacji z otoczeniem za pośrednictwem mimiki, gestów. 

Innymi objawami negatywnymi mogą być:

  • abulia czyli bezczynność, braku zdolności lub ograniczonej zdolności do planowania i podejmowania określonych,
  • anhedonia, zmniejszona zdolność lub brak zdolności do odczuwania przyjemności,
  • aspontaniczność, spadek lub utrata spontaniczności zachowań i uczuć,
  • bierność, apatia, zubożenie wypowiedzi, wypowiadanie się pojedynczymi słowami,  uboga treść, 
  • awolicja, brak własnej woli lub jej ograniczenie,
  • spowolnienie ruchowe, 
  • mniejsza dbałość o siebie.

Gdy mamy do czynienia z zaburzeniami poznawczymi, wówczas u chorego pojawiają się zaburzenia koncentracji, uwagi, różnego rodzaju zaburzenia pamięci, spadek inteligencji. Chory ma trudności ze skupieniem się na wykonywanych czynnościach, nie potrafi niczego zaplanować, ma problem z organizacją dnia. Nie pamięta tego, co przed chwilą zrobił, przeczytał, zobaczył, usłyszał czy powiedział.

Chorym przychodzi również zmagać się z zaburzeniami afektu czyli zaburzeniami nastroju. Towarzyszy im najczęściej smutek, żal, zmniejszenie lub utrata radości. Emocje te mogą być zgodne czyli adekwatne do realnych sytuacji lub chorobowych przeżyć psychotycznych lub nieadekwatne to znaczy niezgodne z przeżywanymi przez chorego treściami i wydarzeniami. Można do tego zaliczyć nadmierną wesołość, śmiech w sytuacjach ciężkich kiedy innym nie jest do śmiechu. Do innych zaburzeń nastroju należy depresja popsychotyczna. Określa się nią epizod depresji, który rozwija się w trakcie złagodzenia objawów lub po ustąpieniu ostrych objawów psychozy. U pacjentów zauważa się zwiększony smutek lub obojętność, zmniejszenie lub całkowity brak radości życia, utrata zainteresowań.W tym przypadku często pojawiają się u chorego myśli i tendencje samobójcze

Objawy dezorganizacji psychicznej obejmują proces myślenia chorego który ma trudności w zrozumieniu tego, co się wokół niego dzieje, nie rozumie postępowania ludzi, ich wypowiedzi. Również samo zachowania chorego wydaje się dziwaczne, nieadekwatne do sytuacji a nawet chaotyczne.

 

5. Rodzaje schizofrenii

Wyróżniamy następujące rodzaje schizofrenii:

  • Schizofrenia paranoidalna, dominują tu objawy pozytywne czyli wspomniane wcześniej urojenia i omamy,
  •  Schizofrenia hebefreniczna, w tym zakresie objawy choroby przejawiają się w dezorganizacji w zakresie myślenia, afektu oraz zachowania. Chory przejawia zachowania nieprzewidywalne, chaotyczne, infantylne, mowa wydaje się być rozkojarzona i kompletnie niezrozumiała dla otoczenia,
  •  Schizofrenia katatoniczna, przeważają tu stany osłupienia lub pobudzenia katatonicznego. Chory zazwyczaj nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem, jest milczący, jest w stanie całkowitego osłupienia, zauważa się u niego takie zachowania jak bezruch i zastyganie w różnych pozycjach. Może również nagle przechodzić w stan bardzo silnego pobudzenia psychoruchowego,
  • Schizofrenia prosta, choroba rozwija się powoli, a objawy narastają stopniowo i powoli przyczyniają się do załamania linii życiowej, 
  • Schizofrenia rezydualna, objawy mają w miarę stabilne i niewielkie nasilenie, które utrzymuje się przez dłuższy czas, 
  • Schizofrenia niezróżnicowana, cechuje ją brak przewagi jednych objawów nad innymi oraz ich zmienność. To niezwykle trudny rodzaj schizofrenii który nie pozwala rozpoznać u pacjenta żadnej z pozostałych postaci schizofrenii.

6. Jakie są przyczyny występowania schizofrenii?

Zarówno pacjenci jak i ich rodziny często zadają pytanie – “dlaczego my?”, “dlaczego on?”. Na rozwój schizofrenii w umyśle ludzkim ma wpływa wiele czynników m.in. biologiczne, genetyczne, psychologiczne, społeczne oraz środowiskowe. Ryzyko zachorowania jest większe w rodzinach, w których u krewnych pierwszego stopnia tzn. u rodzicach, rodzeństwa lub dzieci rozpoznano schizofrenię. Ryzyko zachorowania jest bardzo zróżnicowane ponieważ uzależnione jest od tego, który z członków najbliżej rodziny jest chory. Jeżeli przykładowo na schizofrenię chorują oboje rodziców, wówczas ryzyko zachorowania dziecka jest bardzo wysokie i prawdopodobne. 

7. Jakie są sposoby leczenia schizofrenii?

Terapia obejmuje leczenie zaostrzeń choroby oraz zapobieganie nawrotom i zaostrzeniom. Leczenie ma charakter kompleksowy i obejmuje farmakoterapię, psychoedukację, psychoterapię, terapię zajęciową oraz formy terapii koniecznych do zastosowania w określonym przypadku. Podstawa to farmakoterapia podczas której stosuje się leki przeciwpsychotyczne. Terapia może trwać całe życie. W przypadku ostrych epizodów psychotycznych czy gwałtownych nasileniach choroby, pacjent może być hospitalizowany w szpitalu psychiatrycznym. Znaczna grupa osób cierpiących na schizofrenię jest leczona ambulatoryjnie i rzadko wymaga pobytu w szpitalu, a niekiedy w ogóle nie zachodzi taka potrzeba. Formę leczenia ustala lekarz oraz pacjent. W trakcie leczenia kładzie się bardzo duży nacisk na różne rodzaje terapii jak zajęcia w grupie, psychoterapię oraz psychoedukację.

Leczenie to proces bardzo trudny i złożony. Konieczna jest okresowa i systematyczna kontrola ogólnego stanu zdrowia zarówno psychicznego jak i fizycznego. Niezmiernie istotna jest rezygnacja z alkoholu oraz innych używek zaburzają one nie tylko działanie poszczególnych leków, ale także wpływają na zaostrzenie choroby i sprzyjają jej nawrotowi w przypadku utrzymującej się remisji. Pacjent nie może być sam, gdyż w pojedynkę może sobie nie poradzić z tak ciężką chorobą. Bardzo ważne jest wsparcie najbliższego otoczenia które może liczyć na cenne wskazówki i pomoc terapeuty, który nie tylko wytłumaczy istotę tej choroby, ale poradzi jak razem przez nią przejść.

 

 

Zaburzenia snu – jakie są rodzaje i jak można je leczyć?

Zaburzenia snu, podobnie jak depresja, zaliczane jest do chorób cywilizacyjnych. Problem z bezsennością i złym spaniem, jest w dzisiejszych czasach niezwykle powszechny. Jest to bardzo poważny problem kliniczny, który odbija się na codziennym funkcjonowaniu, często uniemożliwiając codzienne życie. Z poniższego artykułu dowiesz się, jakie są rodzaje zaburzeń snu, gdzie leży ich przyczyna i jak sobie z nimi radzić.

 

1. Czym charakteryzuje się zaburzenie snu?

Jak już wspomniano, zaburzenia snu to problem bardzo powszechny. Szacuje się że ponad 30% populacji cierpi na różnego rodzaju zaburzenia snu. Sen stanowi podstawową potrzebę fizjologiczną człowieka która odpowiada za regulację wielu funkcji organizmu jak np. wpływa na gospodarkę hormonalną, reguluje pracę mózgu w zakresie zapamiętywania, poprawy koncentracji czy kojarzenia. Zaburzenia snu w znacznym stopniu pogarszają samopoczucie, powodują spadek energii oraz pogarszają sprawność intelektualną. Innymi słowy, człowiek jest notorycznie zmęczony, niewyspany i niezdatny do normalnego funkcjonowania

 

2. Jak najczęściej przejawia się zaburzenie snu?

Zaburzenia snu dzieli się na dwa rodzaje:

  • organicznie zaburzenia snu: zaburzenia w rozpoczęciu i trwania snu, narkolepsja, bezdech, katalepsja,

  • nieorganiczne zaburzenia snu: wywołane czynnikami emocjonalnymi powodującymi bezsenność, somnambulizm, lęki nocne, koszmary senne.

W ciągu wielu lat pracy nad zaburzeniami snu dokonano podziału schorzeń. Podzielono jednostki chorobowe na pierwotne i wtórne. Zaburzenia wtórne towarzyszą innym chorobom psychicznym lub somatycznym, bądź są wynikiem wcześniej przyjmowanych leków lub używek. Z kolei zaburzenia pierwotne dzielą się na dyssomnie oraz parasomnie.


Dyssomnia polega na nieprawidłowej ilości oraz jakości snu. Sen może być za krótki lub zdecydowanie za długi lub mieć zły przebieg (zaburzenia rytmu snu, sen na tzw. czuwaniu). O parasomnii możemy mówić wtedy, kiedy zarówno długość i jakość snu jest prawidłowa, a w trakcie jego trwania dochodzi do szeregu niepożądanych zjawisk jak lunatykowanie, paraliż senny, krzyki, płacz, wymachiwanie rękami przez sen, koszmary.

 

kobieta-podczas-drzemki

 

3. Rodzaje zaburzeń sennych oraz ich przyczyny

  • Bezsenność: mówi się o niej wtedy gdy pacjent ma problem z zaśnięciem bądź utrzymaniem snu przez więcej niż 3 noce w ciągu tygodnia. W sytuacji kiedy trwa to znacznie dłużej, można mówić o bezsenności przewlekłej. Przyczyna najczęściej leży w zaburzeniach i chorobach psychicznych takich jak depresja czy stany lękowe.

  • Narkolepsja: bardzo złożony rodzaj zaburzenia snu który objawia się m.in.

    napadami senności: kiedy wystarczy tylko 5 minut aby zasnąć i to w najmniej odpowiedniej chwili np. w trakcie rozmowy, spotkania,

    omamy senne: kiedy sceny ze snu wydają się tak realistyczne, że wydają się dziać naprawdę,

    katapleksja: to nagły spadek napięcia mięśniowego, który powoduje całkowity bezwład ciała,

    paraliż senny: to dosyć przerażający rodzaj zaburzenia powodujący paraliż ciała przy jednoczesnym zachowaniu świadomości, pojawiające się w trakcie zasypiania lub na etapie budzenia,

  • Zaburzenia rytmu snu i czuwania: polega na braku synchronizacji między własnym rytmem snu a wymogami otoczenia (zmiana stref czasowych, praca na zmianę). Występuje na skutek złego funkcjonowania zegara biologicznego.

  • Lęki nocne: towarzyszy im uczucie silnego strachu nagle przerywającego sen, objawia się budzeniem z krzykiem, płaczem, gwałtownym przebudzeniem a niekiedy i agresją.

  • Koszmary senne: występujące w postaci bardzo realistycznych wydarzeń, wywołujące tak silny lęk i przerażenie że człowiek jeszcze długo po wybudzeniu, nie umie oswoić się z myślą że to był tylko sen. Ich przyczyna najczęściej leży w przeżytych traumach, przykrych doświadczeniach lub przy zespole stresu pourazowego.

  • Lunatyzm: to wykonywanie różnych czynności będąc w głębokim śnie a po przebudzeniu, w ogóle nie pamięta się zdarzeń i czynów, które pacjent wykonał będąc w tym stanie.

  • Upojenie senne: charakteryzuje się zdezorientowaniem po wybudzeniu, a któremu towarzyszą bełkotanie, chwilowy brak kontaktu z otoczeniem lub chaotyczne ruchy i niezrozumiałe czynności (np. dodawanie soli do kawy).

Zaburzenia snu mogą wynikać z szeregu czynników. Może być to uwarunkowanie genetyczne kiedy to od najmłodszych lat pacjent miał problemy z zasypianiem, sen przeważnie jest krótki, płytki a z biegiem czasu problem przybiera na sile. Na problemy ze snem mogą mieć również wpływ określone sytuacje życiowe jak rozwód, śmierć bliskiej osoby, problemy w pracy, kłopoty finansowe i wiele innych. W tym wypadku zaburzenia snu mogą się pogłębiać wraz z pogarszającym się stanem psychicznym. Na problemy ze snem mają również wpływ nieregularny tryb życia, szkodliwe nawyki jak oglądanie telewizji do późna, zasypianie o różnych porach, późne jedzenie kolacji, nie prowadzenie aktywności fizycznej.

4. Gdzie szukać pomocy?

W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza rodzinnego który oceni ogólny stan zdrowia i zleci odpowiednie badania. Jeżeli wykluczona zostanie choroba somatyczna wówczas pacjent może udać się do Poradni Zdrowia Psychicznego gdzie przejdzie dodatkowe badania mające na celu wykluczenie chorób psychicznych. W przypadku kiedy po wykonanych badaniach pacjent nie cierpi ani na chorobę somatyczną ani na psychiczną, wtedy może udać się do specjalistycznego ośrodka medycyny snu. W takich ośrodkach przeprowadzane są bardzo szczegółowe badania które pomagają wykryć przyczynę zaburzeń oraz znaleźć na nie rozwiązanie.




Gdy mężczyzna staje się ojcem…

O sytuacji mężczyzny, który oczekuje na przyjście swojego dziecka, można mówić w kontekście jego domu rodzinnego. Wzór ojca, kształtowany jest w kontakcie swojego  własnego. Wszelkie negatywne doświadczenia utrudniają właściwe podjęcie roli ojca, nawiązanie bliskich relacji z dzieckiem zarówno przed, jak i po urodzeniu. Jak myśl o pojawieniu się na świecie dziecka wpływa na męską psychikę, o tym w poniższym artykule.

1. Niepewność, strach, lęk

Brak ojca lub jego nieobecność, mogą powodować trudności w dookreśleniu własnej tożsamości oraz brak modelu męskiej roli w rodzinie. Na ogół mężczyzna chce dać swemu dziecku to, czego od własnego ojca nie otrzymał. Własna żona odwołuje z kolei męża, do relacji z matką. Synowie matek opiekuńczych i czułych, z którymi mieli dobre relacje, lepiej radzą sobie z adaptacją do nowej sytuacji życiowej. Im większa gotowość na poczęcie, tym szybszy proces zaakceptowania dziecka i uświadomienia sobie nowej roli. Perspektywa zwiększonej odpowiedzialności za materialne położenie rodziny, może powodować stres (zwłaszcza w trudnej sytuacji materialnej, przyjście dziecka na świat, może być odebrane negatywnie). Na pojawienie się nieplanowanego dziecka niektórzy ojcowie reagują szokiem, nie czują się na nie przygotowani, co może powodować pojawienie się wrogości wobec dziecka. Z kolei postawa kobiety roszczącej sobie prawo do szczególnej opieki i wykorzystującej swój odmienny stan („spójrz, jak bardzo się poświęcam!” „Ile mnie to kosztuje!”), może powodować u męża poczucie winy za cierpienia żony i wywoływać postawę nadmiernej opieki lub do ucieczki przed żoną.

2. Reakcje obronne, fazy pokonywania lęku

U niektórych mężczyzn może wystąpić szereg objawów psychopatologicznych na wieść o poczęciu dziecka. Mogą to być dziwaczne zachowania, stosowanie środków psychoaktywnych, alkoholizm. Takie zjawiska, mają miejsce rzadko i na ogół, występują u mężczyzn z negatywnymi doświadczeniami seksualnymi (np. wykorzystywanych w dzieciństwie).

Wielu ojców przeżywa okresową niechęć oraz lęk przed trudami wychowania. Są to początkowe, dość powszechne odczucia.

Istnieje kilka faz ojcowskiego zaangażowania w prenatalny rozwój dziecka:

  • Faza 1
    obejmuje czas od kilku godzin do kilku tygodni, gdy nie ma stuprocentowej pewności co do poczęcia dziecka. Stan niepewności powoduje huśtawkę emocjonalną,
  • Faza 2
    po uzyskaniu pozytywnej diagnozy następuję kilka pierwszych miesięcy, w których ojciec jest zaangażowany w niewielkim stopniu. Rola ojca w rozwoju prenatalnym jest na tym etapie często kwestionowana,
  • Faza 3
    środkowy okres rozwoju prenatalnego (12 – 25 tydzień), stopniowe uwidacznianie się obecności dziecka, pogłębia się wtedy więź małżeńska, rozwijają się pozytywne uczucia ojca do dziecka. Tylko niektórzy mężczyźni, nadal mają trudności z adaptacją do nowej roli,
  • Faza 4
    okres skupienia się rodziców na aktualnych i przyszłych potrzebach dziecka a wyobrażenia o dziecku, stają się coraz bardziej konkretne. Przed porodem u niektórych mężczyzn może pojawić się napięcie, lękliwość, jawny i ukryty niepokój. Narasta lęk o przebieg porodu i stan zdrowia dziecka oraz lęk przed nowym rozdziałem w życiu.

3. Myśli o przemijaniu, reakcje na wygląd kobiety

U wielu mężczyzn dominują także przeżycia związane z uświadomieniem sobie procesu starzenia się. Zdają sobie sprawę, że są o jedną generację starsi. Powoduje to szereg ważnych pytań o własną tożsamość i sens życia. U pewnej grupy mężczyzn występuje wówczas zależność uczuciowa od żony. Pojawia się pragnienie, aby im obu matkowała. Żona jest skoncentrowana na swoim stanie i rozwoju dziecka. W sytuacji, gdy mężczyzna jest izolowany od spraw związanych z rozwojem dziecka, może u niego wystąpić poczucie osamotnienia i zagubienia.

Mężczyźni zadowoleni z życia seksualnego spełniają lepiej funkcje ojcowskie i czerpią z nich więcej satysfakcji. Jeśli rozwój dziecka przebiega prawidłowo, wówczas współżycie pary nie zmienia się i może być nawet częstsze oraz piękniejsze ze względu na obecność owocu wzajemnej miłości.

W środkowym okresie rozwoju prenatalnego, zmiany sylwetki kobiety są dla większości mężczyzn podniecające i pobudzają pożądanie seksualne. Ciało kobiety może wówczas budzić emocje zarówno pozytywne (uznania, szacunku, zafascynowania jej pięknem) jak i negatywne (odraza, wstręt, wstyd, niechęć). Niektórzy boją się współżycia przy kontakcie z dużym brzuchem i boją się, że zrobią krzywdę dziecku. Zdarza się nawet że boją się nawet dotykać brzuch i tym bardziej, nie chcą podjąć współżycia.

4. Zmiany w życiu seksualnym

Kwestie związane ze współżyciem przed porodem powinny być omawiane przez małżonków. Kobieta bowiem wykazuje inne potrzeby niż mężczyzna. Może być zmęczona i dotknięta różnymi dolegliwościami ciążowymi. Jest nastawiona raczej na pieszczoty i czułości niż na samą bliskość fizyczną. Okres tuż przed porodem wymaga wstrzemięźliwości.

Przystosowanie się do nowej roli wymaga wiele energii psychicznej. Tam, gdzie nie dotarła zachodnia cywilizacja, istnieje szereg magiczno-religijnych form zachowań i pouczeń obowiązujący mężczyznę tzw. kuwada. Są to różnego rodzaju zasady określające, co mężczyzna może jeść i pić, jakich czynności nie może wykonywać. Kuwada nakazuje wstrzemięźliwość seksualną i towarzyszenie żonie, w czasie akcji porodowej.

W kulturze zachodniej, gdzie zaniknęła kuwada, występują u mężczyzn dolegliwości fizyczne i psychiczne związane z radzeniem sobie z nową rolą. Najczęściej występuje zmęczenie, zaburzenia snu, bóle kręgosłupa i wiele innych. Mimo tych dolegliwości, nie korzystają z pomocy medycznej ponieważ presja społeczna wymaga, aby byli silni i stanowili mocne oparcie dla żony.

 

Lęki związane ze stanem zdrowia żony i dziecka mogą być osłabione w sytuacji gdy ojciec uczestniczy w badaniach lekarskich żony,  w zajęciach na szkole rodzenia, gdy uczy się właściwej pielęgnacji noworodka. Inną formą radzenia sobie z lekiem może być fantazjowanie na temat dziecka i wspólnych zabaw.

Gdy kobieta staje się matką…

Pierwszy okres po poczęciu dziecka to czas intensywnych przeżyć dla każdej kobiety. Może to być czas trudny. Psycholodzy określają ten etap jako „okres kryzysu psychicznego”. Jeśli przebiega on prawidłowo, prowadzi do funkcjonowania na wyższym poziomie dojrzałości. Najsilniejszy kryzys oraz jego pozytywne lub negatywne skutki, występują przy pierwszym dziecku. Zachodzą wtedy najbardziej znaczące przemiany w sposobie życia, które kobieta musi zaakceptować.

1. Pierwszy trymestr ciąży

Pierwszy trymestr, to na ogół czas bardzo trudny gdyż poczęcie dziecka, wywołuje zmiany fizyczne i psychiczne, zmieniając sytuację społeczną kobiety.

Mogą pojawić się zmiany w postrzeganiu własnego ciała. Nowa gospodarka neurohormonalna może powodować rozchwianie równowagi psychicznej, przeżywanie silnych, skrajnych uczuć i emocji od radosnych do głęboko lękowych i depresyjnych. Mogą wystąpić objawy fizjologiczne np. wymioty, senność, wrażliwość  na zapachy. Mogą nie być odczytywane przez kobiety jako sygnał od dziecka informujący o jego obecności oraz rozwoju jak również, zmianach przystosowawczych organizmu, lecz jako uciążliwość i dolegliwość wywołującą lęk co do ich przyczyny. Koncentracja na dolegliwościach może powodować egocentryzm, skupienie na sobie, niechęć do przyczyny, która je wywołuje. Przez niektóre kobiety ustanie miesiączki może być traktowane jako zaburzenie, które trzeba leczyć środkami farmakologicznymi (środki wywołujące miesiączkę mogą spowodować poronienie). Istnieje ryzyko, że kobieta nie będzie akceptować faktu powiększania się jej piersi w czasie trwania ciąży.

Kolejnym elementem mogą być zmiany w postrzeganiu samej siebie. Ważne jest zaakceptowanie obecności dziecka i różnic między swoją osobą a dzieckiem (zmiana sposobu myślenia z „ja” na „my”). Jednakże dla wielu kobiet dziecko jest tylko zarodkiem, guzem który rośnie w jej brzuchu wówczas trudno jest im obdarzyć je od początku miłością. Zdarzają się myśli o aborcji. Pozytywne zmiany w myśleniu o dziecku mogą czasami nastąpić dopiero w momencie odczuwania jego ruchów, które świadczą o jego obecności oraz odrębności. Wiele kobiet w tym okresie może jeszcze nie czuć się matkami. Brak poczucia dojrzałości do roli matki u niektórych kobiet, przyczynia się do powstania lęku przed przyszłością, żalu za utratą beztroskiej przeszłości.

Kryzys psychologiczny jest pewną normą pierwszego okresu po poczęciu dziecka. Może pojawić się zachwianie pewności siebie, uczucia lękowe np. lęk przed dzieckiem, lęk o zdrowie swoje i dziecka, lęk przed komplikacjami, przed chorobą, przed porodem! itp. Większość kobiet pierwszy okres przeżywa radośnie, mimo pojawiających się niepokojów, gdyż posiadanie dziecka zaspokaja wiele potrzeb jak poczucie bezpieczeństwa (dziecko może zapewnić opiekę na starość), afiliacji (poczucie więzi, przynależności do kogoś), uznania i szacunku (prestiż społeczny kobiet w ciąży), dodatniej samooceny (dziecko dowartościowuje kobietę, świadczy o jej biologicznej zdolności prokreacyjnej), twórczości (dziecko stymuluje do nabywania nowych umiejętności), sensu życia (jest po co i dla kogo żyć), nieśmiertelności (dziecko zaspokaja częściowo dążenie do nieśmiertelności, gdyż dziedziczy ich bogactwo genetycznie).

Zmiany w kontaktach społecznych to również istotny aspekt macierzyństwa. Chęć utrzymania dotychczasowej roli społecznej może być powodem do odrzucenia dziecka i decyzji o aborcji. Rzadko zdarza się, że kobieta traktuje dziecko jako rywala wobec partnera i obawia się, że nie będzie potrafiła podzielić swego czasu dla obojga. Kobieta z powodu poczęcia dziecka może być porzucona przez partnera. Wówczas albo decyduje się na aborcję aby tylko utrzymać przy sobie mężczyznę lub zemścić się na nim. Zdarza się również kobieta decyduje się na urodzenie dziecka po to, aby nadać mu nazwisko ojca, aby upokorzyć go w towarzystwie. Czasem kobieta chce urodzić dziecko, aby zrekompensować sobie utratę mężczyzny. Jest to okres, w którym kobieta jest szczególnie podatna na sugestie z otoczenia. W środowisku, które nie ceni rodzicielstwa, kobieta może czuć się odepchnięta i pogardzana.

2. Drugi trymestr ciąży

W drugim trymestrze następuję stabilizacja hormonalna i uczuciowa. Większość dolegliwości ciążowych ustąpiła lub jeszcze się nie ujawniła; dziecko jest niewielkie, więc nie jest jeszcze ciężarem dla matki. W pożyciu małżeńskim jest to tzw. „okres miodowy”.

W okresie tym mogą pojawić się również zmiany w postrzeganiu własnego ciała np. widoczna zmiana sylwetki kobiety. Jednak jest ona dumna z tego, że jej ciało stanowi dobre miejsce rozwoju dla dziecka, jest zadowolona, ma wysokie poczucie własnej wartości i znaczenia macierzyństwa, dba o swój wygląd. Jednak są kobiety, które zmiany w wyglądzie przeżywają jako degradację. Jeśli dla kobiety ważna była do tej pory atrakcyjność fizyczna i na niej budowała poczucie swojej wartości, może teraz nie akceptować dużego brzucha, lękać się, że mąż przestanie się nią interesować, pojawia się lęk o zdradę z jego strony. Niekiedy kobiety noszą wyszczuplającą bieliznę która może źle wpływać na rozwój płodu. W zdecydowanej jednak większości, rozwój dziecka skłania kobietę do większej dbałości o swoje zdrowie i do przestrzegania diety, czasem może występować lęk przed współżyciem seksualnym, aby nie uszkodzić dziecka (na tym etapie rozwoju dziecka nie stanowi to jednak zagrożenia).

Postrzeganie siebie ma związek z tym, iż kobieta czuje się coraz bardziej matką, postrzega dziecko jako odrębną osobę (jest to wzmagane przez jego coraz to żywsze ruchy). Jest to czas, gdzie pojawiają się fantazje i marzenia dotyczące dziecka, przypisywanie mu pewnych cech, kształtowania różnych form przywiązania do dziecka. Kobieta interesuje się rozwojem dziecka i jego wychowaniem, koncentruje się na tym, co dzieje się wewnątrz jej ciała. Zdarza się, że czasami ogranicza kontakty towarzyskie i swoje hobby. Jej stan jest w centrum jej zainteresowania, częściej rozmawia ze swoim dzieckiem, które pozostaje wyimaginowanym przyjacielem.

Kobiety w ciąży w pewnym momencie mają wielki dylemat komu, kiedy i jak powiedzieć o dziecku. Otoczenie chce wyręczać kobietę w jej pracach, jest opiekuńcze wobec niej. Podatność na uwagi otoczenia może czynić kobietę „małą dziewczynką”, którą każdy poucza i ma prawo oczekiwać od niej określonego działania. Czasami kobieta ogranicza swoje kontakty z innymi ludźmi, nawet z najbliższymi, ale może mieć poczucie, że stosunek innych do niej się zmienił.

3. Trzeci trymestr ciąży

Gdy przychodzi trzeci trymestr, wzrasta koncentracja kobiety na dziecku i porodzie, zmienia się jej wygląd, przeżycia i zachowania wobec innych ludzi. Kobiecie powiększają się maksymalnie piersi i brzuch, doświadcza różnych dolegliwości fizycznych np. hemoroidy, zaparcia, bóle krzyża, ograniczona ruchliwość, szybkie męczenie się itp. Ruchy dziecka stają się bardziej energiczne, co kobieta może odbierać jako znak witalności dziecka lub jako przyczynę niepokoju. Powstają oczekiwania wobec zachowań dziecka po porodzie na podstawie jego ruchów.

W tym trymestrze pojawiają się marzenia i oczekiwania wobec dziecka, że zaspokoi ono wszystkie nadzieje matki np. marzenia niezrealizowane w dzieciństwie oraz wyobrażenia o porodzie, które są coraz intensywniejsze i budzące niepewność oraz silny niepokój. W ostatnim czasie pojawiają się zachowania tzw. „zakładanie gniazda”  to znaczy generalne porządki, malowanie ścian, przygotowanie pokoju dla maluszka, troska o szczegóły. Mogą wystąpić trudności w koncentracji i zapamiętywaniu. Czasem powraca huśtawka emocjonalna ponieważ większość kobiet z utęsknieniem czeka na przyjście dziecka, choć zdarza się że kobieta nie chce zerwać więzi, która w ciąży łączy ją z dzieckiem i stara się odwlec poród. 

Jest to czas, gdzie może dojść do zerwania kontaktów z ludźmi, którzy nie dają kobiecie poczucia bezpieczeństwa. Ze względu na krytyczną samoocenę i złe samopoczucie może w ogóle unikać spacerów, spotkań z innymi. A gdy kobieta musi zrezygnować z pracy, może czuć krzywdę i odizolowanie od świata, koncentruje się jej odczuciach i dolegliwościach, co może powodować zaburzenia zdrowotne. Kobieta przez macierzyństwo staje się mniej zależna od własnej matki, choć czasami właśnie poczęcie dziecka może ją zbliżyć do niej. Zdarza się że w tym okresie kobieta ma pragnienie, by własna matka otoczyła ją szczególną opieką, zwłaszcza gdy silnie identyfikuje się z dzieckiem i w nim się odnajduje.  

Dzieci w rodzinach przemocowych

Aby móc rozpocząć rozważania na temat funkcjonowania dzieci w rodzinach, które dopuszczają się przemocy należy najpierw przybliżyć czym ogólnie jest przemoc. O tym opowiemy w poniższym artykule.

1. Definicja przemocy domowej

Według definicji „przemoc w rodzinie” określa się jako jednorazowe lub powtarzające się działanie umyślne bądź zaniechane, które narusza prawa bądź też dobra osobiste osób najbliższych. Działanie to naraża te osoby na niebezpieczeństwo zarówno utraty zdrowia, jak i życia. Co istotne, zaburza ich poczucie godności oraz tworzy szkody w zdrowiu psychicznym.

Istnieje kilka rodzajów przemocy i dzielimy ją na:

  • przemoc fizycznąta forma przemocy jest najbardziej widoczna. Dotyczy nie tylko uszkodzeń powstających na ciele ofiary ale i również prawdopodobieństwa ich powstania. Wyróżnić można takie przejawy jak szarpanie, przypalanie papierosami, uderzanie, szturchanie czy krępowanie ciała.

  • przemoc psychiczną – do której zaliczamy upokarzanie, poniżanie, krytykowanie, szantażowanie czy nieliczenie się z potrzebami ofiary. Jest formą przemocy, którą trudno jest udowodnić, nie jest widoczna na ciele, a rany po niej pozostają jedynie w psychice ofiary.

  • przemoc materialną – która obejmuje niszczenie czyjejś własności, odbieranie zarobionych pieniędzy, zabieranie rzeczy bez pozwolenia oraz sprzedawanie rzeczy bez zgody ofiary.

  • przemoc seksualną – która dotyczy zmuszania do aktywności seksualnej osób, nie wyrażających na to zgody. Mowa w tym zakresie o  gwałtach, wymuszaniu współżycia seksualnego czy zmuszaniu do oglądania pornografii. Celem oprawcy jest zaspokojenie swoich potrzeb.

  • zaniedbanie – jest formą przemocy najczęściej dotykającą dzieci i osoby starsze. Polega na naruszeniu obowiązku do opieki przez osoby najbliższe, obejmuje niezaspokajanie potrzeb fizjologicznych, tych związanych z ubiorem, schronieniem, nieudzieleniem pomocy podczas choroby czy uniemożliwieniem korzystania z kuchni czy łazienki.

W literaturze przedmiotu mówi się o trzech fazach przemocy i kolejno są to:

  • faza 1budowanie napięcia jest zapowiedzią tego co się może wydarzyć. Pojawiają się konflikty, istnieje grupa tematów, która wywołuje nieporozumienia i gniew. Kształtuje się specyficzna reakcja tzn. może wystąpić bagatelizowanie, usprawiedliwianie bądź inne mechanizmy obronne. W tej fazie może pojawić się pierwszy akt przemocy.

  • faza 2 ostry incydent bicia i przemocy – pojawiają się epizody przemocy, które są coraz częstsze. Kształtuje się brak kontroli, który nie przeszkadza oprawcy i który widzi winę w ofierze. Szkody, które jej wyrządza są coraz większe.

  • faza 3uprzejmości i miłości – pojawia się skrucha i pozorne zaprzestanie stosowania przemocy. Jest to faza „miodowego miesiąca”.

2. Przemoc a jej wpływ na psychikę dziecka

Funkcjonowanie dziecka i jego rozwój w takiej rodzinie jest niewątpliwie zaburzony. Uszkodzone zostają takie sfery jak poczucie  własnego Ja, regulacja emocjonalna, poczucie więzi, odporność emocjonalna czy relacje z rówieśnikami. Dzieci które doświadczają przemocy w rodzinie, nie umieją sobie radzić z pojawiającymi się problemami. Jest to wynikiem obniżenia odporności psychicznej, dlatego też często stosują w zamian za to przemoc i wykazują dużą agresję. Idąc w ślad za rodzicami, dziecko kształtuje w sobie swój sposób radzenia sobie z problemami i stresem, wchodzi w dorosłe życie z ciężkim bagażem doświadczeń i samo stosuje agresję oraz przemoc w swojej rodzinie.

Jeśli chodzi o sferę emocjonalną dziecko w rodzinie przemocowej zarówno w dzieciństwie jak i w dorosłości, wykazuje silny lęk, strach i niepokój, które mogą doprowadzić w przyszłości do różnych zaburzeń w tym zakresie. Bardzo istotnym aspektem jest tutaj również poczucie winy, które odczuwa dziecko bite. To ono obwinia się za wyrządzoną mu krzywdę. Jest to jeden z mechanizmów obronnych, którym broni się mały człowiek. Poprzez odczuwanie winy dziecko, może uratować swoje przywiązanie do krzywdzących go rodziców. Nie rozumiejąc tego dlaczego rodzic go rani, winę przypisuje sobie, dzięki czemu jego więź z agresywnym rodzicem, nie zostaje zaburzona.

Jeśli chodzi o relacje z rówieśnikami, dziecko bite izoluje się od nich ze względu na brak zaufania, którym należy obdarzyć nowo poznaną osobę, chcąc się z nią zaprzyjaźnić. Samoocena dziecka bitego jest bardzo niska przy jednocześnie wysokiej samoakceptacji. Dziecko takie wykazywać może w przyszłości wysoką zależność od partnerów, czy innych osób dla niego znaczących.

3. Skutki przemocy stosowanej na dzieciach

U dzieci żyjących z agresywnymi rodzicami może pojawić się szereg różnych zaburzeń i objawów, związanych przede wszystkim z życiem w ciągłym stresie, lęku, smutku i brakiem zaufania. Często towarzyszą im takie trudności jak:

  • zaburzenia mowy, które są efektem napięcia nerwowego np. jąkanie się,
  • nocne moczenie się,
  • trudności w nauce,
  • zaburzenia snu np. koszmary senne,
  • opóźnienie w rozwoju np. upośledzenie umysłowe,
  • pojawienie się nieprawidłowości rozwojowych,
  • niska samoocena,
  • depresja,
  • postawa zależna,
  • zaburzenia nerwicowe,
  • zaburzenia w sferze emocjonalnej, np. labilność emocjonalna, apatia, impulsywność, irytacja, wstyd,
  • zaburzenia w sferze behawioralnej, np. zachowania kompulsywne, ssanie palca, obgryzanie paznokci, zaburzenia autoagresywne,
  • zaburzenia w sferze społecznej, np. wycofanie, podejrzliwość, nieufność, brak umiejętności nawiązywania kontaktów z innymi, wyalienowanie, lęk przed nadmierną bliskością,
  • dolegliwości somatyczne, np. bóle głowy i brzucha, zaburzenia snu i łaknienia
  • urazy fizyczne, np. sińce i obrzęki, otarcia na skórze, częste złamania kości, blizny na ciele, krwawe pręgi czy nietypowe ślady po oparzeniach
  • zaburzenia w sferze procesów poznawczych, np. nieumiejętność skupiania uwagi, koncentracji, zaburzenia pamięci,
  • reakcje regresyjne, np. nieumiejętność kontroli czynności fizjologicznych u dziecka powyżej 4 roku życia,
  • nadużywanie środków psychoaktywnych jako sposób na ucieczkę od problemów,
  • choroby związane ze stresem.

Wszystkie wyżej wymienione zaburzenia mogą pojawić się zarówno w odległym czasie od stosowania wobec dzieci przemocy, jak i niektóre z nich są następstwami, które występują bezpośrednio po epizodzie bicia.

Czynniki mogące wywoływać agresję i przemoc wobec dziecka:

  • przekonanie rodziców o dopuszczalności bicia dziecka – jako jednej z form karania za nieposłuszeństwo czy inne niedopuszczalne zachowania, będącą najlepszym sposobem na utrzymanie dyscypliny,
  • niski próg frustracji – która związana jest z trudnościami i problemami życia codziennego,
  • nadmierne spożywanie alkoholu przez rodzica,
  • nierealne oczekiwania wobec dziecka – przeniesienie własnych pragnień i aspiracji na własne dziecko, niespełnienie wygórowanych celów i nierealnych oczekiwań skutkuje agresją rodzica wobec dziecka, częściej pojawia się tutaj przemoc psychiczna,
  • nadopiekuńczość rodziców – która ogranicza naturalny rozwój i podejmowanie samodzielnych wyzwań przez dziecko. Pojawiająca się niechęć a nawet niegodzenie się na zachowania budzące obawę u rodziców, wywołuje agresję wobec ich dzieci,
  • wzór relacji pomiędzy rodzicem a dzieckiem – wyuczony w dzieciństwie i powielany przez bitego rodzica wobec swojego własnego dziecka,
  • dziecko jako „kozioł ofiarny” – na którym odbija się złość rodziców wywołana np. rozczarowaniem swoim partnerem czy zagubieniem jednego z rodziców w relacji małżeńskiej,
  • niska samoocena oprawcy – który sam odczuwa bezsilność a agresja i przemoc wobec dziecka, daje mu poczucie mocy, siły i kontroli nad sytuacją,
  • zaspokojenie swoich potrzeb – w przypadku przemocy seksualnej.

4. Metody pomocy skrzywdzonemu dziecku

Przede wszystkim najpierw należy rozpoznać sygnały które mogą wskazywać na to, że dziecko jest krzywdzone, bite czy poniżane. Kolejnym krokiem jest zebranie dodatkowych informacji na ten temat, w celu sprawdzenia tych podejrzeń. Później następuje analiza zebranych informacji, po to aby ocenić zagrożenie, uzyskać obraz sytuacji dziecka oraz zastanowić się nad formami wsparcia dla niego. W momencie potwierdzenia przypuszczeń należy zaplanować i przeprowadzić interwencję, której nadrzędnym celem jest zapewnienie dziecku bezpieczeństwa oraz wzbudzenie w rodzinie motywacji do zmiany i chęci rozwiązania problemów.

Cały opisany proces jest niezwykle ważny w momencie pomocy dziecku, przede wszystkim ze względu na to, że niewłaściwa ocena sytuacji i przypuszczeń naznaczy dziecko i jego rodzinę na całe życie, a co najgorsze zrobi im krzywdę. Bardzo ważne jest aby pomoc i wsparcie otaczało cały system rodzinny dziecka. Każda z osób z rodziny powinna zostać objęta specjalistyczną pomocą. Należy poznać funkcjonowanie tej rodziny, ich problemy, i dynamikę. Ze względu na skutki jakie niesie ze sobą przemoc stosowana wobec dzieci, nie należy być biernym i przyglądać się temu z boku nic nie robiąc. Ważna jest szybka interwencja i pomoc ofierze agresji.

Zaburzenia lękowe u dzieci

W dzisiejszych czasach bardzo często używa się zamiennie terminów strach i lęk. W psychologii jednak są to dwa różniące się między sobą pojęcia. W poniższym artykule, wyjaśnimy czym jest strach a czym lęk.

1. Główne aspekty strachu i lęku

W strachu wyróżnia się trzy aspekty to znaczy fizjologiczny, behawioralny oraz poznawczy. Nie zawsze występują wspólnie, mogą pojawić się dwa z nich bądź nawet tylko jeden.

  • Aspekt fizjologiczny – przejawia się w fizycznych odczuciach. Jest to m.in. przyspieszone tętno, ucisk w klatce piersiowej, nieostre widzenie czy przyspieszona perystaltyka jelit,
  • Aspekt behawioralny – to występujące zaburzenia w zachowaniu np. jąkanie się czy powtarzanie pewnych czynności,
  • Aspekt poznawczy – to pojawiające się myśli o rzeczywistym niebezpieczeństwie oraz różne zniekształcenia procesów poznawczych typu przewidywanie przyszłości czy katastrofizowanie.

W lęku podobnie jak i w strachu można wyróżnić wszystkie powyższe aspekty, z pewną istotną różnicą występującą w przypadku aspektu poznawczego. Czynnik poznawczy przybiera wówczas odmienną formę, niż w omawianym wcześniej strachu. W tym przypadku myśli pacjenta dotyczą surrealistycznego i nieokreślonego zagrożenia. Innymi słowy, człowiek sam nie wie czego się boi a jego lęk, nie ma konkretnej i określonej przyczyny. W zaburzeniach lękowych to właśnie lęk jest głównym objawem i może przybierać różne postacie, jednak zawsze będzie związany z brakiem realnego niebezpieczeństwa.

2. Lęk u dziecka

Dzieciństwo bardzo często wiąże się z wieloma sytuacjami mogących wywoływać lęk. Najważniejszą funkcją lęku jest funkcja przystosowawcza. Polega ona na tym że człowiek, w tym wypadku dziecko, musi zaadaptować się jak najlepiej do potencjalnego zagrożenia, które jest związane z pojawiającymi się na wszystkich etapach życia wyzwaniami. Pomimo tego, że lęk jest naturalnym elementem rozwoju każdego człowieka, w nadmiarze może prowadzić do zaburzeń lękowych. Definicja lęku mówi, że jest to reakcja na pojawiające się zagrożenie, które przygotowuje jednostkę do walki lub ucieczki.

Wyróżnia się kilka typów zaburzeń lękowych u dzieci:

  • lęk separacyjny – pojawia się zwykle u dzieci w wieku 3 lat, zmniejsza się i zanika około 5 roku życia. Występuje częściej u dziewczynek, a objawia się pojawieniem się intensywnego lęku w momencie rozłąki z rodzicem najczęściej z matką. Lęk ten występuje zarówno w momencie realnej rozłąki, jak i na samą myśl o tym. Reakcje jakie mogą pojawić się wtedy u dziecka to np. płacz, opór, ból brzucha czy inne dolegliwości bólowe. Reakcje te mają na celu uniemożliwienie rozłąki. Innymi przejawami tego lęku jest niechęć do wyjazdów bez rodzica np. na wycieczki szkolne czy kolonie, niechęć wychodzenia na podwórko bez matki czy ojca, ciągły niepokój o opiekuna, stale pojawiające się myśli o wypadku czy chorobie rodzica, sny o podobnej tematyce czy też niechęć do zasypania bez rodziców,
  • zaburzenie lękowe uogólnione – zaburzenie występujące zarówno u chłopców jak i dziewczynek w wieku dziecięcym, natomiast w wieku nastoletnim znacznie częściej pojawiające się u dziewczyn. Przejawem tej choroby jest przede wszystkim ciągłe zamartwianie się i spodziewanie się tylko negatywnych sytuacji np. choroby taty, wypadku mamy, otrzymywania samych jedynek w szkole czy też stałe odczuwanie niepokoju i lęku, który ciągle utrzymuje się na tym samym poziomie. Innymi objawami są problemy ze skupianiem uwagi oraz ze snem. Dziecko mające zaburzenie lękowe uogólnione bardzo często próbuje znaleźć wsparcie i pocieszenie wśród otoczenia, które zapewni go o tym, że nic złego się nie stanie. Jednak w momencie dodania mu takiej otuchy mimo wszystko, nie uspokaja się i nadal się zamartwia,
  • zespół lęku napadowego – jest to zaburzenie które występuje częściej w okresie dojrzewania niż w okresie dzieciństwa. Może pojawić się zarówno pod wpływem pewnego bodźca go wywołującego (fobie), jak i zupełnie bez żadnego powodu. Podczas napadu paniki pojawia się bardzo intensywny lęk wraz z takimi objawami jak kołatanie serca, duszności czy zawroty głowy. Lęk wywołuje objawy somatyczne, zaś objawy somatyczne intensyfikują lęk, który wzmaga te objawy. Jest to mechanizm błędnego koła,
  • fobie specyficzne w dzieciństwie – zaburzenie, które występuje najczęściej ze wszystkich zaburzeń lękowych u dzieci. Najważniejszym objawem jest nieracjonalny i silny lęk przed konkretną rzeczą np. przedmiotem lub sytuacją. Może to być lęk przed ciemnościami, zwierzętami, wysokością, owadami czy widokiem krwi. Lęk ten pojawia się zarówno w realnej sytuacji, jak i w momencie wyobrażenia sobie jej przez dziecko. Dzieci młodsze mogą reagować na konkretne sytuacje płaczem, krzykiem czy bezruchem. W czasie dzieciństwa występuje wiele lęków przed różnymi zjawiskami czy obiektami i jest to normalne na tym etapie rozwoju. Ważne jest jednak to, czy lęk ten jest adekwatny do fazy rozwojowej w której dziecko aktualnie się znajduje, ponieważ fobię specyficzną diagnozuje się wtedy gdy tak nie jest. Mowa tutaj o np. lęku przed ciemnościami u dziecka w wieku 10 lat,
  • fobia społeczna – przejawia się obawą i lękiem przed osobami nieznajomymi, u dzieci do 3 roku życia. Lęk przed obcymi ludźmi jest normalny i naturalny. Dziecko może przejawiać strach przed kolegami z klasy czy nauczycielami. W sytuacjach w których znajduje się wśród obcych mu osób stara się zachowywać poprawnie, cały czas myśląc o tym że jest oceniane, boi się że zostanie wyśmiane. Bardzo często również dziecko z tym zaburzeniem, wyobraża sobie sytuacje w których zostaje upokorzone. Lęk ten przejawia się również w rozmowie z innymi ludźmi, gdzie dziecko czerwieni się, jego ręce drżą, poci się, kontakt wzrokowy nie jest utrzymywany z rozmówcą, a głos cichy. Zupełnie inaczej jest w domu z bliskimi mu osobami, gdzie czuje się bezpiecznie i zachowuje swobodnie. Taka sytuacja rodzi dyskomfort. Stale odczuwane napięcie i unikanie takich okoliczności powoduje trudności w codziennym funkcjonowaniu oraz zaburzenia w naturalnym rozwoju,
  • mutyzm wybiórczy – rodzaj fobii społecznej w którym dziecko bojąc się ludzi przestaje mówić, mimo tego, że jego rozwój werbalny jest prawidłowy. Symptomami tego zaburzenia jest milczenie w obecności obcych osób, nieudzielanie odpowiedzi na ich pytania, odpowiadanie za pomocą gestów, nieutrzymywanie kontaktu wzrokowego, nie okazywanie emocji, unikanie aktywności ruchowej. W domu z bliskimi dziecko z mutyzmem wybiórczym zachowuje się swobodnie, nie krępuje się, rozmawia, jest wręcz jest gadatliwe, podejmuje aktywność ruchową i okazuje emocje,
  • zaburzenia mieszane, w tym fobia szkolna – przejawia się najczęściej niechęcią, oporem i w rezultacie odmową pójścia do szkoły, chodzeniem do szkoły wbrew własnej woli. Dziecko zawsze rano kłóci się z rodzicami czy wychodzeniem ze szkoły po kilku lekcjach. Tym objawom bardzo często towarzyszą symptomy somatyczne takie jak bóle brzucha, bóle głowy czy nawet biegunki, dzięki którym dziecko nie musi nigdzie wychodzić.

3. Przyczyny zaburzeń lękowych u dzieci i leczenie

Bardzo często zaburzenia lękowe związane są ze zmianami w życiu dziecka, z którymi musi się ono zmierzyć. Są to np. przeprowadzka, pójście do szkoły, zmiana klasy czy pobyt w szpitalu. W literaturze przedmiotu wyróżnia się również czynniki, które stanowią przyczyny zaburzeń lękowych, a są to:

  • czynniki biologiczne – do których zaliczamy zaburzenia w budowie mózgu czy też zaburzenia równowagi neuroprzekaźników,
  • czynniki genetyczne – które są związane z dziedziczeniem tych zaburzeń po rodzicach czy dziadkach,
  • czynniki środowiskowe – mowa tutaj o obserwacji i utrwalaniu nastawień lękowych od rodziców, którzy radzą sobie z trudnościami używając strategii unikania. Są to style wychowania oparte na nadmiernej kontroli dziecka, stałej krytyce czy przesadnej opiekuńczości jak również odczuwanie przez dziecko braku poczucia bezpieczeństwa, który wynika ze złej relacji z rodzicami, opartej na przemocy i agresji, negatywnych doświadczeniach w relacjach z rówieśnikami, śmierci któregoś z opiekunów, wypadku czy choroby.

Metody i techniki leczenia zaburzeń lękowych u dzieci:

  • edukacja, która pomaga dziecku oraz jego rodzicom zrozumieć na czym polega natura lęku, jakie są jego przyczyny, co się dzieje z organizmem podczas pojawienia się lęku czy napadów paniki,
  • nauka kontroli objawów somatycznych, np. z zastosowaniem treningu relaksacyjnego czy ćwiczeń oddechowych
  • nauka innych sposobów rozwiązywania problemów,
  • techniki behawioralne, sukcesywna ekspozycja bodźców wywołujących lęk,
  • zmiana nastawień poznawczych, oparta na zmianie zachowania, identyfikacji, weryfikacji i przeformułowywaniu zniekształconych myśli, związanych z lękiem,
  • przeciwdziałanie ponownemu pojawianiu się lęków u dziecka, poprzez sprawdzanie i utrwalanie jego osiągnięć,
  • psychoterapia indywidualna, polegająca głównie na wspieraniu dziecka,
  • terapia grupowa, stosowana najczęściej w fobiach społecznych,
  • treningi asertywności oraz kompetencji społecznych,
  • terapia rodzinna, stosowana w momencie gdy rodzice przejawiają nastawienia lękowe co jest główną przyczyną pojawienia się u dziecka zaburzeń lękowych oraz które są dla niego wzorcem do radzenia sobie z problemami,
  • w przypadku fobii szkolnej, nie należy wycofywać dziecka ze środowiska szkolnego, konieczne jest zaangażowanie nauczycieli i wychowawców do współpracy przy jego leczeniu.

 Zaburzenia lękowe u dzieci można leczyć. W niektórych przypadkach w pamięci dziecka pozostaje pewien akcent nastawień lękowych jednak jest on bardzo słaby i na dalszych etapach rozwoju oraz w dorosłości, osoby takie dobrze sobie radzą z problemami i funkcjonowaniem w życiu codziennym.

Otępienia

OTĘPIENIA:happy and grumpy old men

F00 – Otępienie w chorobie Alzheimera

F01 – Otępienie naczyniowe

F02 – Otępienie w innych chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej

F03 – Otępienie bliżej nieokreślone

F04 – Organiczny zespół amnestyczny

F05 – Majaczenie

F06 – Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną

  • F06.0 – Halucynoza organiczna

F06.1 – Organiczne zaburzenie katatoniczne

  • F06.2 – Organiczne zaburzenie urojeniowe
  • F06.3 – Organiczne zaburzenie afektywne
  • F06.4 – Organiczne zaburzenie lękowe
  • F06.5 – Organiczne zaburzenie konwersyjne
  • F06.6 – Organiczna chwiejność emocjonalna (astenia)
  • F06.7 – Łagodne zaburzenia procesów poznawczych
  • F06.8 – Inne organiczne zaburzenia psychiczne

F07 – Organiczne zaburzenia osobowości i zachowania

F00 – Otępienie w chorobie Alzheimeraotępienia - choroba Alzheimera

Pierwszymi symptomami tego typu otępienia są zaburzenia poznawcze tj. zaburzenia pamięci, myślenia, uwagi i spostrzegania. Występują tutaj takie objawy jak zaburzenia pamięci świeżej, w późniejszym przebiegu choroby pojawiają się również zaburzenia pamięci trwałej, kolejny objaw to zaburzenie umiejętności logicznego i sensownego sądzenia, myślenia abstrakcyjnego, myślenie charakteryzuje się spowolnieniem i rozwlekłością, a jego transfer jest zmniejszony. W chorobie tej wykonywanie codziennych czynności sprawia trudność podobnie jak przyswajanie i przetwarzanie informacji. Częstym symptomem występującym w tym otępieniu jest również apatia, która jest bardzo uporczywa i należy traktować ją poważnie. Otępienie to ma wolny początek oraz postępujący przebieg, dlatego też szybkie zdiagnozowanie i podjęcie odpowiedniego leczenia zwiększa szansę na spowolnienie rozwoju tej choroby. Do objawów somatycznych, które mogą wystąpić w tym rodzaju otępienia są zaburzenia neurologiczne, a w tym odruchy pierwotne – ryjkowy, ssania, chwytny, dłoniowo – bródkowy oraz zaburzenia ruchowe takie jak sztywność, drżenie, bradykineza czy hipokineza. W późniejszym przebiegu choroby mogą pojawić się takie objawy jak nietrzymanie moczu i stolca, mioklonie, rzadko napady padaczkowe, kacheksja, przykurcze zgięciowe rąk i nóg. Bardzo często choroba ta przed jej zdiagnozowaniem przebiega skrycie, pacjent może funkcjonować z nią przez lata nie będąc świadomym jej istnienia. Bardzo istotne w chorobie Alzheimera jest rozróżnienie jej na chorobę o wczesnym i późnym początku. Przed 65 rokiem życia diagnozuje się tę o wczesnym początku, zaś w późniejszym wieku chorobę Alzheimera o późnym początku. Im wcześniejsza diagnoza tym gorsze rokowania – szybciej pojawiają się cięższe objawy i choroba przebiega gwałtowniej. W literaturze przedmiotu można znaleźć trzy stadia choroby Alzheimera, które są zależne od objawów, a są to mianowicie:

  • stadium wczesne – cechujące się zaburzeniami w sferze pamięci świeżej, w przyswajaniu, przetwarzaniu i zapamiętywaniu nowych informacji, upośledzeniem zdolności językowych związanych z funkcjami wykonawczymi, a mianowicie jest związane ze zubożeniem słownictwa zarówno mówionego jak i pisanego, innym objawem występującym w tym stadium są zmiany nastroju – apatia.
  • stadium pośrednie – pojawia się nieumiejętność zapamiętywania oraz przypominania sobie nowych informacji, wydarzenia z przeszłości nie ulegają całkowitemu zapomnieniu, pojawiają się jednak pewne luki w pamięci, związane np. z orientacją w przestrzeni – co do miejsca zamieszkania, miejsc znajdujących się w domu itd, często chory nie rozpoznaje też swoich bliskich. W stadium tym może również wystąpić agresja w stosunku do innych osób.
  • stadium ciężkie – charakteryzuje się całkowitą niemożnością chodzenia czy wykonywania zwykłych codziennych czynności, trudności sprawiają nawet jedzenie i połykanie, nie ma kontroli nad zwieraczami, często też występują odleżyny oraz zahamowanie mowy. Choroba ta kończy się w tym stadium śmiercią, zazwyczaj z przyczyn infekcyjnych.

Otępienie w chorobie Alzheimera występuje u 15-20 % osób chorych genetycznie i w tych przypadkach związane jest z co najmniej 4 różnymi genami w chromosomach. Jej przyczyny i powstawanie nie są jednak dobrze poznane, jak do tej pory. Jedna z teorii mówi, że wiąże się ona z plakami i splątkami neurofibrylarnymi w mózgu. Istnieje kilka hipotez dotyczących powstawania tej choroby min. hipoteza cholinergiczna, amyloidowa czy tau jednak nigdy nie zostały one potwierdzone. Jeśli chodzi o leczenie choroby Alzheimera, możliwe jest jedynie leczenie objawowe. Nie została poznana żadna terapia czy leczenie które zatrzymałoby chorobę lub też odwróciło jej postępowanie. Choroba ta jest nieuleczalna stosuje się w niej leczenie farmakoterapeutyczne, psychospołeczne i opiekę nad chorym. Jedynym skutecznym sposobem na opóźnienie ograniczenia funkcji poznawczych są ćwiczenia umysłowe np. ćwiczenie pamięci oraz fizyczne.

F01 – Otępienie naczynioweClose Up Portrait of Worried Senior Couple

W literaturze przedmiotu stosuje się zamiennie określenia ?otępienie naczyniowe?, ?otępienie miażdżycowe? i ?otępienie wielozawałowe?. Ten rodzaj otępienia w swoich objawach nie różni się znacznie od otępień zwyrodnieniowych – otępienia w chorobie Alzheimera czy przy chorobie Picka. Jedynymi symptomami, które wskazują na ten rodzaj demencji jest przebieg choroby, dodatkowe objawy psychopatologiczne, neurologiczne czy też wyniki badań obrazowych. Według ICD-10 otępienie naczyniowe można podzielić na :

  • otępienie naczyniowe o ostrym początku
  • otępienie wielozawałowe
  • podkorowe otępienie naczyniowe
  • mieszane korowo – podkorowe otępienie naczyniowe
  • wyróżnia się jeszcze jedną formę otępienia naczyniowego, a mianowicie otępienie typu alzheimerowskiego z objawami uszkodzenia naczyniowego, które zalicza się do otępienia przy chorobie alzheimera

Przyczyną pierwotną otępienia naczyniowego jest uszkodzenie w okolicach kory mózgu lub połączeń pomiędzy tymi okolicami, a więc nieprawidłowe działanie naczyń w mózgu. Poprzez te dysfunkcje tworzą się zaburzenia funkcji poznawczych, które są głównym komponentem otępienia naczyniowego.

Symptomami mogącymi zwiastować tę choroby i pojawiającymi się jeszcze przed objawami stricte z nią związanymi, są bóle oraz zawroty głowy, ciągłe uczucie zmęczenia oraz nocne poczucie lęku ale również napady niedokrwienne, które po jakimś czasie ustępują. Objawy charakterystyczne dla tego typu otępienia to nagły początek, zaburzenia pamięci świeżej, zaburzenia afektu – chwiejność emocjonalna, stany depresyjne, apatia, agresja, wycofanie, zaburzenia funkcji wykonawczych – niemożność wykonywania zadań, działań czy innych aktywności wymagających wcześniejszego planu, perseweracje, zaburzenia uwagi, dysfunkcje językowe.

W diagnozie otępienia naczyniowego istotne jest pojawienie się choroby naczyń mózgowych oraz otępienia, w niedużym od siebie odstępie czasowym. Pomocna w tej diagnozie jest też skala Hachinskiego, w której maksymalną ilością punktów jaką można uzyskać jest 18, po uzyskaniu 7 i więcej punktów diagnozuje się otępienie naczyniowe.

W literaturze przedmiotu można znaleźć jeszcze inny podział otępienia naczyniowego, a mianowicie jest to:

  • otępienie poudarowe:

               -po udarze strategicznym

               -wielozawałowe

               -po krwotoku mózgowym

  • otępienie podkorowe

                -w przebiegu uszkodzenia istoty białej

                -zawały zatokowe

  • otępienie typu alzheimerowskiego z objawami uszkodzenia naczyniowego  

Charakteryzując każdy z podtypów tego zaburzenia, można powiedzieć, że objawy jakie występują w otępieniu poudarowym to: zaburzenia w myśleniu abstrakcyjnym, płynności myślowej, pamięci operacyjnej, dysfunkcje funkcji wykonawczych, czy uwagi. Najczęściej występującym podtypem tego otępienia jest otępienie podkorowe, w którym można wyróżnić takie symptomy jak: wolniejsze przetwarzanie informacji, trudności w planowaniu, podejmowaniu i realizowaniu zadań czy innych aktywności, zaburzenia pamięci jednak, w tym przypadku w stopniu umiarkowanym, oprócz zaburzeń poznawczych występują jeszcze tzw. objawy pozapiramidowe typu: zaburzenia chodu, spowolnienie ruchowe czy wzmożenie napięcia mięśniowego.

F02 – Otępienie w innych chorobach sklasyfikowanych gdzie indziejotępienia-inne sklasyfikowane gdzie indziej

Klasyfikacja chorób ICD-10 wyróżnia tutaj kilka różnych typów otępień w przebiegu wielu chorób, a mianowicie są to:

  • otępienie w chorobie Picka
  • otępienie w chorobie Creutzfeldta- Jakoba
  • otępienie w chorobie Huntingtona
  • otępienie w chorobie Parkinsona
  • otępienie w chorobie nabytego upośledzenia odporności HIV
  • otępienie w innych chorobach, klasyfikowanych gdzie indziej

Otępienie w chorobie Picka charakteryzuje się zaburzeniami zależnymi od obszaru uszkodzenia płatów czołowych. Objawy jakie mogą wystąpić to brak zainteresowań i inicjatywy, które kiedyś były obecne, mogą pojawiać się również epizody euforyczne, które nie mają żadnego wyjaśnienia, są niespodziewane i nonsensowne, na początku choroby nie występują tutaj zaburzenia pamięci, tworzą się za to zaburzenia mowy – afazja oraz zaburzenia emocjonalne. Sporadycznie mogą pojawiać się takie objawy jak zaburzenia chodu, drżenie, spowolnienie ruchowe lub sztywność mięśniowa nazywane objawami pozapiramidowymi. W późniejszym przebiegu choroby zauważa się zaburzenia pamięci, trudności w relacjach z innymi ludźmi – osłabienie kompetencji społecznych, które często prowadzą do dziwnych i wybuchowych zachowań. Otępienie w tej chorobie powstaje na skutek powstawania nieprawidłowości upośledzających funkcje w obszarze płatów czołowych i skroniowych w przebiegu choroby Picka.

Otępienie w chorobie Creutzfeldta – Jakoba cechuje się nagłym, szybkim i postępującym pojawieniem się objawów demencji, nie jest jednak często występującym zaburzeniem, jest to tzw. gąbczaste zwyrodnienie mózgu. Początkowe symptomy, występujące w tej chorobie to min. zmiany nastroju, odczuwanie niepokoju, brak apetytu który powoduje utratę masy ciała, zaburzenia snu oraz zmiany w funkcjonowaniu poznawczym, objawy te bardzo często są lekceważone i nie są identyfikowane z tą chorobą. Najważniejszym kryterium diagnostycznym powinno być szybko pojawiające się otępienie (od kilku tygodni do kilku miesięcy). Głównymi objawami są niedowład kończyn dolnych i górnych, drżenie i zaburzenia równowagi, czucia oraz koordynacji motorycznej. Prócz tych symptomów mogą pojawić się zaburzenia zachowania, zespół depresyjny, lęk czy nawet psychozy.

Otępienie w chorobie Huntingtona, w której jednymi z najwyraźniejszych objawów są ruchy pląsawicze a więc chaotyczne, niekontrolowane i szybkie ruchy kończyn oraz grymasy na twarzy, które mają przypominać ruchy dowolne, ale też otępienie podkorowe. Inne symptomy tej choroby to tzw. bradykinezja – spowolnienie ruchowe z nieumiejętnością wykonywania szybkich ruchów oraz ich opóźnioną reakcją, bradyfrenia – spowolnienie myślowe, zaburzenia w takim obszarze funkcji poznawczych jak sądzenie czy organizacja, w mniejszym stopniu koncentracja, pamięć i płynność umysłowa. Często pojawia się dyzartria, nie występują jednak takie zaburzenia jak afazja, agnozja czy apraksja, również orientacja oraz rozumienie są zachowane. U ponad połowy chorych na to zaburzenie występuje ryzyko zachowań suicydalnych, znaczna część osób dotkniętych tą chorobą cierpi na depresje lub nadmierną pobudliwość z napadami gniewu i agresji. Choroba ta ma swój początek zwykle między 30 a 50 rokiem życia.

Otępienie w chorobie Parkinsona, najczęściej występuje pomiędzy 40 a 60 rokiem życia, cechuje się powolnym i etapowym nasilaniem się objawów w przeciągu nawet kilkunastu lat. Pierwszymi symptomami choroby są spowolnienie ruchowe oraz chaotyczność ruchów, ale również wystąpienie zaburzeń w pisaniu – dominuje bardzo małe pismo. Kolejno pojawiającymi się objawami tego zaburzenia są opóźnione procesy psychiczne oraz zaburzenia równowagi. Występuje również depresja, sztywność osobowości, parestezje kończyn czy zaparcia. Najbardziej typowymi i głównymi objawami są spowolnienie ruchowe, tzw. chód szurający, problemy z wykonywaniem i inicjowaniem ruchów, sztywność mięśni i drżenie kończyn. Pojawić się mogą również niestabilna postawa, pochylenie tułowia do przodu, cicha mowa, dyzartria, zaburzenia pamięci czy objawy wegetatywne. Zaburzenie to postępuje bardzo stopniowo i w pewnym momencie prowadzi do inwalidztwa.

Otępienie w chorobie nabytego upośledzenia odporności HIV, które charakteryzuje się uszkodzeniem funkcji poznawczych – spowolnieniem myślowym, trudnościami w skupianiu uwagi, zaburzeniami pamięci, oraz funkcji ruchowych takich jak utrzymywanie równowagi, drżenie czy umiejętność wykonywania precyzyjnych ruchów, również funkcji mowy i zmianami zachowania – przygnębieniem, zubożeniem emocjonalności i spontaniczności, częsta jest też izolacja społeczna. Aż u 30% osób chorych na HIV lub AIDS stwierdza się otępienie, jest ono wynikiem osłabienia funkcjonowania poznawczego człowieka.

F03 – Otępienie bliżej nieokreślone

W literaturze przedmiotu otępienie bliżej nieokreślone dzieli się na

  • przedstarcze a w nim otępienie bliżej nieokreślone, psychozę bliżej nieokreśloną oraz pierwotnie zwyradniające otępienie bliżej nieokreślone
  • starcze do którego zaliczamy otępienie bliżej nieokreślone typu depresyjnego lub paranoidalnego oraz psychozę bliżej nieokreśloną

Do tego typu otępienia nie wlicza się otępienia starczego z majaczeniem lub ostrym stanem zmącenia świadomości ani starości bliżej nieokreślonej.

F04 – Organiczny zespół amnestycznyotępniena-otępienie naczyniowe2

Jest to zespół który charakteryzuje się zaburzeniami pamięci zwłaszcza krótkotrwałej oraz długotrwałej – w mniejszym stopniu. Pacjenci z tym zaburzeniem pamiętają to co zdarzyło się przed chwilą – w ciągu kilku ostatnich minut, w przeciwieństwie do tego co stało się przed kilkoma godzinami. Chorzy nie wykazują tutaj zaburzeń w zdolności przechowywania informacji krótkoterminowych, jednak ich umiejętność przyswajania nowych informacji jest tutaj znacznie upośledzona. Wykonywane przez tych chorych zadania takie jak powtarzanie liczb a więc zadania związane z pamięcią krótkotrwałą wychodzą bardzo indywidualnie. Jeśli chodzi o funkcje poznawcze, uwagi, koncentracji, orientację, intelekt i postrzeganie są one w normie. Inne symptomy pojawiające się w tym zaburzeniu to konfabulacje, apatia, niska pobudliwość i brak wglądu w chorobę. Prócz amnezji wstecznej występuje również amnezja następcza. Organiczny zespół amnestyczny jest najczęściej spowodowany uszkodzeniami mózgu związanymi z guzami, urazami, udarami czy infekcjami, dlatego też amnezja wsteczna wraz z ustąpieniem uszkodzeń mózgu może w tym przypadku zanikać. Podobnie jest z konfabulacjami, które mogą ustępować lub też zupełnie odwrotnie być długotrwałe. Ważne jest również to, że nie pojawia się tutaj zmącenie świadomości. Pacjenci z tym rodzajem amnezji najczęściej leczeni są przez specjalistów z dziedziny neurologii. Organiczny zespół amnestyczny odróżnia się od amnezji dysocjacyjnej, amnezji wywoływanej alkoholem lub innymi środkami psychoaktywnymi, otępień, epizodów majaczeniowych czy zaburzeń pamięciowych w depresji.

F05 – Majaczenieotępienie-majaczenie

Występowanie zespołu majaczeniowego jest bardzo częste, zwłaszcza na oddziałach chirurgicznych i internistycznych oraz w domach opieki najczęściej u osób po 75 roku życia. Mówiąc najkrócej majaczenie to zaburzenie, tudzież splątanie świadomości. Kryteriami diagnostycznymi są tutaj: zaburzenie uwagi i świadomości, zaburzenia poznawcze takie jak osłabienie myślenia abstrakcyjnego, które jest niespójne, czy też urojenia, zaburzenia spostrzegania – pojawiające się omamy i złudzenia, zaburzenia pamięci krótkotrwałej – z zaburzeniami orientacji allopsychicznej i w niektórych przypadkach również autopsychicznej, zaburzenia napędu psychomotorycznego, zaburzenia afektu takie jak odczuwanie lęku i agresji, zaburzenia tzw. rytmu snu i czuwania. Majaczenie cechuje również szybki i ostry początek oraz nie dłuższy czas trwania niż 6 miesięcy. Jeśli chodzi o jakościowe zaburzenia świadomości w tym przypadku należą do nich słaba percepcja i obniżona umiejętność koncentracji uwagi, zaś jeśli chodzi o ilościowe zaburzenia świadomości mówimy tutaj o tzw. somnolencji – nadmiernej senności, osłabieniu psychomotorycznym z zachowanym kontaktem z otoczeniem oraz rzadko występującym w majaczeniu stanie soporu – półśpiączki – patologicznym głębokim śnie z reakcją jedynie na bodźce bólowe. Kryterium rozróżniającym zespół majaczeniowy od intoksykacji różnymi środkami psychoaktywnymi jest brak zwiększonej czujności, która występuje w tym drugim przypadku. Rzadkimi lecz występującymi czasami objawami są halucynacje, napady padaczkowe czy też zaburzenia wegetatywne.

Istnieją trzy typy majaczenia, które są rozróżniane ze względu na napęd psychomotoryczny i są to:

  • majaczenie hiperaktywne, charakteryzujące się wysokim pobudzeniem, pojawiającą się agresją oraz lękiem
  • majaczenie hipoaktywne, cechujące się niskim pobudzeniem, pojawieniem się apatii, słabą zdolnością skupiania uwagi i myślenia
  • majaczenie mieszane, gdzie występują na zmianę obydwa obrazy majaczenia – hiperaktywne i hipoaktywne

Przyczyny mogące wywoływać stan majaczenia to np. choroby immunologiczne, choroby metaboliczne, napady padaczkowe, zapalenie mógzgu i opon mózgowo – rdzeniowych, choroby neurologiczne, choroby mózgu: guzy mózgu, krwiaki pod- i nadtwardówkowe, otępienie wielozawałowe, typu Alzheimera, mieszane, inne, udary i urazy głowy, czy stany prowadzące do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Podczas diagnostyki chorego najpierw uwzględnia się pierwotne choroby mózgu, później wtórne choroby mózgu, następnie zatrucia środkami psychoaktywnymi i na końcu dopiero zespoły odstawienne.

Jeśli chodzi o badanie stanu psychicznego pacjenta z majaczeniem najczęściej używa się do tego dwóch metod badawczych a mianowicie jest to krótka ocena stanu psychicznego – Mini Mental State Examination ? MMSE poprzez który można ocenić takie funkcje poznawcze jak ocena autopsychiczna pacjenta, jego pamięć werbalną, uwagę, funkcje językowe oraz analizę wzrokowo – przestrzenną oraz test rysowania zegara – clock drawing test ? CDT, gdzie można zweryfikować procesy wzrokowo – przestrzenne, myślenie abstrakcyjne oraz umiejętności konstrukcyjne.

Leczenie zespołu majaczeniowego skupia się na rozpoznaniu i usunięciu przyczyny wywołującej tę chorobę, a jeżeli nie jest to możliwe to na terapii umożliwiającej obniżenie niedotlenienia, wyrównania nadciśnienia czy odwodnienia. Ważna jest również stała kontrola medyczna oraz wsparcie ze strony bliskich i otoczenia.

F06 – Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatycznąotępienia-inne sklasyfikowane gdzie indziej Parkinson

Najważniejszym kryterium diagnostycznym jest obecność choroby mózgu lub tzw. systemowej z objawami mózgowymi później dopiero bierze się pod uwagę związek czasowy pomiędzy chorobą główną a symptomami psychicznymi. Ważne jest również to że nie powinna występować tutaj żadna inna przyczyna tych zaburzeń psychicznych oraz to, że symptomy otępienia ani majaczenie nie powinny się tutaj pojawić.

  • F06.0 – Halucynoza organiczna

Charakteryzuje się uporczywymi i powracającymi halucynacjami wzrokowymi lub słuchowymi, przy jednoczesnym braku zaburzeń świadomości czy też innych funkcji poznawczych. Mogą również pojawiać się urojenia, które jednak w tym przypadku nie wychodzą na pierwszy plan. Trochę inaczej jest przy tzw. urojeniach dermatozy w których chory uważa, że na jego ciele znajduje się duża liczba pasożytów, które wnikają w jego skórę. Ważny jest tutaj fakt, że ten typ zaburzenia nie jest wywoływany przez alkohol czy inne substancje psychoaktywne. Najczęściej przyczynami halucynozy organicznej są guzy mózgu, zapalenia mózgu i opon mózgowych, urazy oraz epilepsja. Nie rzadko chory zdaje sobie sprawę, z tego że jego spostrzeżenia są nieprawdziwe i wie, że są to objawy jego choroby. Prócz halucynozy organicznej występują jeszcze inne typy halucynoz np. halucynoza pasożytnicza, alkoholowa czy pedunkularna. Halucynozę organiczną spośród pozostałych rodzajów wyróżnia właśnie, świadomość patologiczności występujących spostrzeżeń.

  • F06.1 – Organiczne zaburzenie katatoniczne lub urojeniowe

Pierwsze z nich cechuje się wzmożoną lub obniżoną czynnością psychomotoryczną i innego rodzaju objawami katatonicznymi. Osoby ze wzmożoną aktywnością są nadmiernie pobudzone, zaś osoby z obniżoną aktywnością popadają w osłupienie. Zaburzenia te mogą pojawiać się na zmianę. Jeśli chodzi o organiczne zaburzenie urojeniowe objawami występującymi tutaj są przede wszystkim urojenia, czasami pojawiają się omamy, jednak w obrazie klinicznym są to symptomy poboczne. Inne objawy mogące wystąpić w tym zaburzeniu to formalne zaburzenia myślenia oraz epizody zaburzeń psychomotorycznych. Świadomość chorych nie jest tutaj zaburzona ale zdolności intelektualne tak, co jednak nie jest zbyt widoczne. Najczęściej pacjenci  doświadczają urojeń paranoidalnych, rzadziej występują u nich urojenia hipochondryczne, wielkościowe czy niższości, aczkolwiek takie również mogą się pojawić.

  • F06.3 – Organiczne zaburzenie afektywne

Inaczej nazywane zaburzeniami psychoorganicznymi. Charakteryzują się pojawiającymi się zaburzeniami nastroju, takimi jak depresja, hipomania, mania lub zaburzeniami dwubiegunowymi, jednak ich przyczyny leżą w uszkodzeniach mózgu takich jak guzy, urazy, udary, stany zapalne czy zatrucia. Nie występują tutaj zaburzenia świadomości ani deficyty poznawcze. Ważne jest to, że występujące zaburzenia afektywne nie są w tym przypadku reakcją na chorobę a to właśnie choroba jest ich źródłem.

  • F06.4 – Organiczne zaburzenie lękoweotępienia-halucynoza

Są to również zaburzenia wywołane uszkodzeniami mózgu. Wyrażają się objawami takimi jak te występujące w zaburzeniach lękowych, mogą to być również napady paniki czy też objawy somatyczne towarzyszące zaburzeniom lękowym np. kołatanie serca, zawroty głowy czy poczucie odrealnienia i odczłowieczenia. Podobnie jak w poprzednich przypadkach, również i tutaj przyczyną tego zaburzenia jest choroba mózgu. Bardzo często zdarza się, że różnorakie choroby somatyczne czy też przyjmowane leki wywołują zespoły lękowe.

  • F06.5 – Organiczne zaburzenie konwersyjne

Są to zaburzenia w których dochodzi do przeformułowania zaburzeń psychicznych na somatyczne. Charakteryzują się zaburzeniami ruchu typu ataksje, porażenia, drżenie, napadami drgawkowymi oraz zaburzeniami percepcji słuchowej i wzrokowej, objawiającymi się tzw. ślepotą i głuchotą histeryczną. Zaburzenia te podobnie jak inne zaburzenia w tej grupie mają podłoże organiczne i są wywoływane uszkodzeniami i chorobami mózgu.

  • F06.6 – Organiczna chwiejność emocjonalna (astenia)

Jest to zaburzenie w którym występują takie objawy jak chwiejność emocjonalna, nieumiejętność kontroli emocji, męczliwość, związana z ubytkiem energii oraz upośledzenie funkcji poznawczych zwłaszcza pamięci, ma ono podłoże organiczne. W zaburzeniu tym również mogą pojawiać się objawy somatyczne np. zawroty głowy czy bóle. Przyczyny powodujące tą chorobę to najczęściej urazy, zapalenia mózgu oraz choroby naczyń mózgowych.

  • F06.7 – Łagodne zaburzenia procesów poznawczych

Cechuje się upośledzeniem pamięci, uwagi, myślenia, mowy i funkcji wzrokowo – przestrzennych. Symptomy muszą utrzymywać się przez co najmniej 2 tygodnie oraz mogą pojawiać się indywidualnie lub też mogą mieć ze sobą jakieś relacje. Nie są one jednak tak silne, że można by zdiagnozować przy nich otępienia. Ta jednostka chorobowa nie jest dokładnie scharakteryzowana ani szerzej opisana w literaturze przedmiotu. W tym przypadku również do rozpoznania tego zaburzenia konieczne jest wystąpienie urazu lub choroby mózgu, będącymi jego źródłem.

F07 – Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózguotępienia-łagodne zaburzenia organiczne
Charakteryzują się zmianami osobowości oraz zachowań w wyniku przebytej choroby mózgu, jego uszkodzenia lub dysfunkcji. Osobowość pacjenta z przed choroby przekształca się, pojawiają się inne cechy a umiejętności społeczne wcześniej nabyte zanikają, zmienia się też pobudliwość, która bardzo często może być nieprzewidywalna, następują ponadto zmiany w zakresie ekspresji emocji. Pojawić się mogą również zaburzenia poznawcze, takie jak brak celowości działania czy umiejętności realizowania zaplanowanych wcześniej działań. Jeśli chodzi o sferę językową, mowa pacjenta staje się wolniejsza i sztywna. Chory traci również umiejętność adaptacji do nowych sytuacji, a jego wcześniejsze przekonania mogą zmieniać się na urojeniowe o charakterze myśli nadwartościowych. W sferze seksualnej pacjent odczuwa obniżenie popędu seksualnego. Przyczyny tych zaburzeń są również związane z chorobami, urazami, guzami i uszkodzeniami mózgu oraz padaczką. Wyróżnia się tutaj takie typy zaburzeń jak organiczne zaburzenie osobowości, zespół po zapaleniu mózgu czy zespół po wstrząśnieniu mózgu.

Pomoc społeczna a Dom Pomocy Społecznej

Pomoc społeczna jest instytucją, która zapewnia wsparcie osobom i rodzinom w trudnych sytuacjach życiowych; w sytuacjach, których rodzina nie zna już sposobu na przezwyciężenie problemów, dlatego instytucja ta pomaga takim osobom wykorzystując własne uprawnienia i możliwości. Instytucja ta współpracuje z wieloma organizacjami społecznymi jak i pozarządowymi czy Kościołem. Fundamentalnym zadaniem takiej instytucji jest zapewnienie najważniejszych potrzeb rodzinie, tj. bytowe (miejsce zamieszkania, wyżywienie, odzież), opiekuńcze (pielęgnacja, udzielanie pomocy w kwestiach osobistych) i wspomagające (psychoedukacja, nawiązanie nowych znajomości). Oprócz w/w zadania pomocy społecznej, ważną rolę odgrywa również zapewnienie godnego życia w odpowiednich warunkach jak również przeciwdziałanie rodzącym się trudnym sytuacjom życiowym. Taką pomoc mogą otrzymać osoby w wyniku ciężkiej choroby, do której należy zaliczyć: chorobę Parkinsona, chorobę Alzheimera, padaczkę. Aby prawidłowo były realizowane zadania pomocy społecznej, nadzór sprawują jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej.

butterfly-1127666__340Kto może się starać o świadczenia? – Świadczenia takie przysługują osobom samotnym, których dochód nie przekracza 542,00zł; członkowi rodziny, którego dochód nie może wynosić powyżej 456,00zł; rodzinie, której dochód nie przekracza kwoty, która jest iloczynem liczby członków rodziny jak i kwoty przypadającej na jedną osobę, czyli 456,00zł.

O jakie świadczenia mogą się starać osoby chore? – Pierwszym elementem jest zasiłek okresowy bądź celowy. Zasiłek okresowy przysługuje osobie z długotrwałą chorobą, niepełnosprawnością, bezrobociem czy możliwością nabycia uprawnień do świadczeń z innych struktur zabezpieczenia społecznego. Kwota takiego zasiłku nie może być niższa niż 20,00zł na miesiąc. Biorąc pod uwagę osoby samotnie zamieszkałe bądź rodzinę, kwota ta stanowi 50% różnicy pomiędzy kryterium dochodowym a dochodem osoby samotnej/rodziny. Z kolei zasiłek celowy przyznawany jest na potrzeby bytowe oraz na pokrycie całości bądź części kosztów związanych z leczeniem, lekami, żywnością, odzieżą itp. Kwota takiego zasiłku zależy od kwestii finansowych danego ośrodka pomocy społecznej. O taki zasiłek mogą starać się osoby samotnie gospodarujące, których dochód nie przekracza 542,00zł; rodzina z niższym dochodem niż 456,00zł; osoby bezdomne, osoby bądź rodzina, która doświadczyła klęski żywiołowej bądź zdarzenia losowego. W szczególnych przypadkach osoby, których dochód przekracza kryterium dochodowe, mogą starać się o specjalny zasiłek celowy, który ma dwie składowe: albo będzie podlegał zwrotowi całości bądź części kwoty zasiłku albo nie będzie podlegał zwrotowi, gdy nie będzie przekraczać dochodu.

W jakich sytuacjach można umieścić osobę w Domu Pomocy Społecznej? – W sytuacji, gdy osoba wymaga całodobowej opieki w wyniku wieku podeszłego, choroby, niepełnosprawności, braku samodzielności w codziennym funkcjonowaniu bądź rodzina pacjenta/pacjentki nie jest w stanie zapewnić dogodnych usług opiekuńczych. Umieszczenie osoby wymaga potwierdzenia odpowiednią dokumentację ZUS oraz przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Osobę chorą należy umieścić w najbliższym ośrodku pomocy społecznej. Termin oczekiwania to ponad 3 miesiące. Jednakże termin ten może być krótszy, gdy osoba starająca się o miejsce w DPS podpisze wniosek o umieszczenie ją w ośrodku, który jest najbliżej lokalizacji miejsca zamieszkania rodziny.

Rodzaje domów pomocy społecznej:

  • publiczne -> prowadzone przez samorządy terytorialne;
  • prywatne -> prowadzone przez osoby fizyczne jako działalność gospodarcza;
  • społeczne -> prowadzone przez instytucje społeczne tj. fundacje, stowarzyszenia, kościoły.

banner-1090835__340Jakie dokumenty są potrzebne do umieszczenia osoby w DPS? – Najważniejszym elementem jest złożenie wniosku do ośrodka ze względu na obszar zamieszkania osoby rozważającej decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej. Taki wniosek może złożyć osoba zainteresowana oraz rodzina zainteresowanej jak również Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie czy ustanowiony opiekun. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenia lekarskie, zaświadczenie dot. wysokości emerytury/renty, zgodę na ponoszenie wszelkich opłat oraz decyzję dot. przyznania zasiłku stałego osobie zainteresowanej. Gdy taka dokumentacja dotrze do ośrodka, pracownik musi przeprowadzić wywiad środowiskowy, mający na celu sprawdzenie zawartych informacji oraz sytuacji rodzinnej i osobistej osoby zainteresowanej. Po zapoznaniu się z wszelką dokumentacją, ośrodek podejmuje decyzję o skierowaniu osoby zainteresowanej do ośrodka pomocy społecznej. Zgromadzona dokumentacja dostarczana jest do PCPR, gdyż to ona wydaje ostateczną decyzje o umieszczeniu osoby w ośrodku.

Istnieją również dzienne domy pomocy społecznej, które działają na zasadzie, iż osoba chora za dnia przebywa w ośrodku, a noce spędza w swoim domu. Taka osoba przebywająca w ośrodku otrzymuje posiłki, opiekę pielęgniarską. Ważne, aby osoba chora miała kontakt z personelem oraz potrafiła wykonać w sposób samodzielny niektóre rzeczy, np. spożycie posiłku.

Czy możliwe jest umieszczenie osoby w ośrodku bez jej zgody? – Możliwe jest, jeśli istnieje taka konieczność. Osoba ubezwłasnowolniona, która nie jest w stanie podejmować racjonalnych decyzji, decyzji dotyczących własnej osoby, może zostać umieszczona bez jej zgody w ośrodku. Jednakże zgodę taką wydaje sąd opiekuńczy. Wniosek taki może złożyć kurator bądź opiekun osoby ubezwłasnowolnionej, jednakże to wszystko zależy od rodzaju ubezwłasnowolnienia. W przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego bądź częściowego zgodę taką wyrażają wspomniane wcześniej osoby.  Innym rozwiązaniem jest złożenie wniosku do sądu o umieszczenie osoby chorej w ośrodku pomocy społecznej przez dyrektora ośrodka bądź dyrektora szpitala psychiatrycznego. Jednakże najpierw ma miejsce zbadanie sytuacji rodzinnej i zdrowotnej osoby chorej.

Umieszczenie bliskiej osoby w ośrodku pomocy społecznej jest trudną decyzja dla rodziny. Dlatego zanim podejmiemy taką decyzję, powinniśmy przeanalizować wszystkie aspekty takiej sytuacji, tj. analiza potrzeb chorego, analiza stadium choroby, analiza gwarantowanej opieki ze strony ośrodka. Należy również brać pod uwagę fakt, iż ośrodki takie nie są dostępne od ręki. Sama procedura wydania decyzji trwa kilka miesięcy. Inaczej przedstawia się sytuacja w prywatnych domach pomocy społecznej, gdzie chorego można umieścić natychmiast, jeżeli są tylko wolne miejsca. Ośrodki pomocy społecznej powinny zapewniać odpowiedni poziom standardów opiekuńczych, higienicznych i sanitarnych. Jednakże najważniejszym zagadnieniem jest kwestia bezpieczeństwa. Należy również pamiętać, że do ośrodka trafiają osoby z różnymi chorobami (Parkinson, Alzheimer, padaczka), dlatego przede wszystkim takie osoby należy mieć na uwadze.

Rany przewlekłe – odleżyny

     Odleżyny to zmiany na skórze, które powstają w wyniku długo utrzymującego się ucisku bądź pocierania o twardy fundament. Szczególnie narażone miejsca, w których powstają odleżyny to kość ogonowa, łokcie, pięty, uszy, stawy kolanowe oraz biodra. Dotyczy to osób w głównej mierze leżących, bardzo osłabionych oraz szczupłych bądź otyłych. Jeżeli osoba jest na tyle sprawna, aby móc samodzielnie się poruszać, należy przypilnować, aby zmieniała pozycję ciała, obracała się na boki. Taką czynność należy powtarzać co dwie godziny, w celu uniknięcia powstania odleżyny. Jeżeli mamy do czynienia z osobą niepełnosprawną, niesamodzielną, wtedy sami musimy pamiętać, aby zmieniać pozycję ciała osobie leżącej.2812

Najlepszy w takiej sytuacji jest materac przeciwodleżynowy, który polepsza ukrwienie skóry oraz zmniejsza ucisk na daną odleżynę. Nie wolno zapomnieć o codziennej toalecie, dokładnym myciu, suszeniu oraz natłuszczaniu skóry. Pomocne okazują się wałeczki, które podkłada się pod ręce, nogi chorego. Jeżeli osoba porusza się na wózku inwalidzkim powinna posiadać kółko bądź poduszkę, którą kładzie się pod pośladkami. Można zachęcić osobę chorą do różnego rodzaju ćwiczeń w postaci podnoszenia rąk, nóg, ruszania stopami czy zaciskania pięści. W przypadku zapobiegania odleżyn, ważną rolę ogrywa dieta (jaja, ryby, mięso) jak również odpowiednie nawadnianie. Aby ułatwić zmianę pozycji ciała chorego warto posłużyć się sprzętem w postaci prześcieradeł, ręczników, jaśków czy koca.  

Zdarza się tak, że odleżyny nie da się wyleczyć tak szybko jakbyśmy tego chcieli, dzieje się tak ze względu na ciężki stan chorego (wyniszczenia, niedokrwienie). W momencie spostrzeżenia zaczerwienienia skóry, powinniśmy szybko zareagować poprzez ułożenie we właściwej pozycji ciała oraz natłuszczenie tego miejsca odpowiednimi środkami.

Leczeniem odleżyn powinien zająć się lekarz oraz pielęgniarka. Jednakże wykonywaniem prostych czynności związanych ze zmianą opatrunku może zająć się sama rodzina. Aby wykonać zmianę opatrunku należy użyć środków dezynfekujących, gazików, bandaży, plastrów, rękawiczek oraz środków natłuszczających.

Ważne jest, aby dbać o miejsce odleżynowe, gdyż zagojona odleżyna może ponownie się otworzyć. Jeśli chory odczuwa bóle, należy w takiej sytuacji skontaktować się z lekarzem, w celu podania leków przeciwbólowych. Wszelkie rany, niezależnie od wielkości, intensywności krwawienia, muszą być zabezpieczone opatrunkiem. W przypadku owrzodzenia nowotworowego zmiany najczęściej są nieodwracalne. Owrzodzenia te krwawią, dlatego dochodzi do nacieków. Występują w takich miejscach jak: piersi, odbyt, srom, krtań, głowa i szyja. Z takiego owrzodzenia może wydobywać się nieprzyjemny zapach, który można zniwelować lekami.

Jeśli owrzodzenie pojawiło się na kończynach dolnych w szczególności na kostkach stóp, zdecydowanie ulgę przynosi uniesienie nóg do góry. Jednakże w przypadku owrzodzenia na palcach, stopach, należy opuścić kończyny. Niestety długotrwałe leżenie w łóżku przyczynia się do nawrotów owrzodzeń, gdyż do kończyn nie dopływa wystarczająco krew.

Psychoterapeuta

Psychoterapeuta jest osobą posiadająca odpowiednie umiejętności, wykształcenie i uprawnienia do prowadzenia psychoterapii. W Polsce obecnie nie ma uregulowanej sytuacji prawnej dotyczącej wymagań które musi spełniać osoba nazywająca siebie psychoterapeutą. Od kilku lat w opracowaniu jest ustawa „o niektórych zawodach medycznych” lecz nie została jeszcze uchwalona. Read More