Category Archive Psychiatria

Schizofrenia – charakterystyka i metody leczenia

Schizofrenia to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się błędnym postrzeganiem rzeczywistości i niestety, często prowadzącym do psychozy. Można śmiało pokusić się o stwierdzenie, że schizofrenia należy do chorób cywilizacyjnych i dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. To niezwykle trudne i złożone zaburzenie psychiczne które wymaga odpowiedniego podejścia zarówno od strony terapeuty, jak i rodziny chorego. Jak przejawia się schizofrenia, jakie są jej objawy i jak sobie z nią radzić, przeczytasz w poniższym artykule.

 

1. Ogólna charakterystyka schizofrenii

W tym miejscu należy zaznaczyć iż nie jest ona jedną chorobą. Schizofrenia to cała grupa zaburzeń funkcjonowania mózgu, o podobnych mechanizmach powstawania, które  określane są jedną i wspólną nazwą. Jest niestety często nadużywana a w odbiorze społecznym, osoba cierpiąca na szereg zaburzeń psychicznych które wrzuca się do jednego worka pod nazwą “schizofrenia”, odbierana jest jako poważnie chora psychicznie i niebezpieczna. Ale od początku.

Schizofrenia to przewlekła choroba, którą można i koniecznie trzeba leczyć. Kwalifikuje się ją do zaburzeń psychotycznych (tzw. psychoz), czyli nieadekwatnym postrzeganiem i przeżywaniem rzeczywistości, niewłaściwym odbiorem oraz oceną rzeczywistości. Osoba cierpiąca na psychozę ma poważnie upośledzoną umiejętność krytycznej i realistycznej oceny własnej osoby, niewłaściwe postrzeganie otoczenia i problemy w relacji z innymi. Zdarza się nawet że chory w ogóle nie jest zdolny do funkcjonowania w społeczeństwie i nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi. Wyróżnia się kilka postaci schizofrenii. W zależności od występujących objawów wyróżnia się schizofrenię paranoidalną, hebefreniczną, katatoniczną, prostą, rezydualną i niezróżnicowaną

Ryzyko zachorowania na schizofrenię w ciągu całego życia wynosi około 1%. Może ona wystąpić w równym stopniu u kobiet oraz mężczyzn. Najnowsze badania pokazują że najbardziej narażeni są młodzi ludzie ponieważ ponad połowa zachorowań przypada na grupę poniżej 30 roku życia. Dlatego mówi się, że jest to choroba młodych.

 

2. Jak rozwija się schizofrenia?

Początek schizofrenii dzieli się na kilka faz:

  • nagły/ostry – choroba rozwija się w ciągu kilku dni, 
  • szybki – kilka tygodni,
  • stopniowy – kiedy objawy narastają powoli przez kilka miesięcy, a nawet lat. 

Kiedy choroba rozwija się nagle, najczęściej nie budzi wcześniej żadnych podejrzeń ani rodziny i najbliższych, ani samego chorego. Kiedy ktoś zauważa niepokojące zachowania i objawy choroby, wówczas rodzina chce jak najszybciej szukać pomocy lekarskiej często wbrew woli chorego, który nie widzi w swoim zachowaniu niczego złego. Jeżeli choroba rozwija się stopniowo to w tym wypadku najbliżsi często widzą zmiany w zachowaniu które budzą niepokój jednak próbują wypierać myśl o chorobie i znajdują szereg wytłumaczeń dla określonego zachowania. 

Schizofrenia to choroba przewlekła a jej leczenie trwa kilka, kilkanaście lat lub do końca życia. Przebieg schizofrenii może być liniowy czyli ciągły, stopniowy i postępujący. Może przebiegać falująco to znaczy epizodycznie, z okresami nasilenia objawów chorobowych i powrotów do pełnego lub częściowego zdrowia, co nazywane jest remisja pełną lub niepełną. W okresach remisji pełnej objawy chorobowe nie występują natomiast w przypadku remisji niepełnej, ich nasilenie jest nieznaczne.

 

3. Jak zachowuje się osoba chora na schizofrenię?

U każdego chorego ma ona inny przebieg ale najogólniej rzecz ujmując, pacjent stopniowo wycofuje się z życia, staje się coraz bardziej podejrzliwy, nieufny, zamyka się w sobie, unika relacji z ludźmi a nawet z najbliższymi mu osobami, przestaje wychodzić z domu, wycofuje się z życia społecznego i życia w ogóle. Wynika to z narastającego poziomu lęku, a także ze stopniowej utraty zainteresowania światem zewnętrznym. Można zaobserwować również takie zachowania jak nieadekwatne do sytuacji wypowiedzi, pogłębiająca się obojętność chorego na różne aspekty i problemy.

 

 

4. Jakie są najczęstsze objawy schizofrenii?

Wyróżnia się kilka rodzajów objawów sugerujących że chory cierpi na schizofrenię: 

  • objawy pozytywne
  • objawy negatywne,
  • zaburzenia poznawcze,
  • zaburzenia afektu,
  • objawy dezorganizacji psychicznej.

Objawy pozytywne lub negatywne nie oznaczają wbrew, swojej nazwy, ani pozytywnego ani negatywnego wpływu na obraz i przebieg schizofrenii. Wskazują sposób postrzegania i przeżywania rzeczywistości przez chorego. Do objawów pozytywnych czyli tzw. wytwórczych schizofrenii należą przede wszystkim urojenia i omamy oraz tzw. pseudohalucynacje. Są to zaburzenia myślenia zniekształcające albo kreujące nową rzeczywistość. Chory widzi rzeczy lub wydarzenia, które w rzeczywistości nie istnieją, nigdy nie miały miejsca lub nieadekwatnie odbiera i przeżywa rzeczywistość. Co bardzo trudne w tym zakresie to że chory jest silnie przekonany do swoich odczuć, nikt nie jest w stanie mu wyjaśnić że się myli. Pacjent ślepo i mocno wierzy, że jego odczucia są prawdziwe, a osoby które starają się mu wytłumaczyć że się myli, uważa za swoich wrogów (lekarza, rodzinę, przyjaciół). 

Urojenia chorego mogą przybierać różny charakter:

  • urojenia ksobne polegające na przekonaniu chorego, że jest obserwowany i obgadywany, 
  • urojenia prześladowcze, chory ma poczucie, że jest śledzony, podsłuchiwany i wyszydzany, a ludzie z najbliższego otoczenia chcą go skrzywdzić, lub nawet zabić,
  • urojenia odsłonięcia, to dominujące przekonanie, że chory stał się ofiarą nacisków różnych osób, postaci lub nawet rzeczy, które zabierają jego myśli i sprawiają, że stają się znane i słyszalne dla innych lub konkretnie wybranej jednej osoby, 
  • urojenia oddziaływania, te z kolei polegają na przekonaniu pacjenta, że jego myśli, uczucia, ciało i zachowanie ulegają wpływowi innych osób lub rzeczy,
  • halucynacje (omamy) to zaburzenie spostrzegania które obejmuje zmysły wzroku, słuchu, smaku, węchu, dotyku, polegające na realistycznym odczuwaniu doznania zmysłowego, mimo że w otoczeniu nie ma bodźca lub obiektu, który to doznanie mógł wywołać,
  • halucynacje słuchu, chory słyszy różne głosy, dźwięki proste np. stukanie, szmery, drapanie lub złożone np. słowa, pełne zdania, które w rzeczywistości nie istnieją. Mogą to być głosy jednej lub kilku osób, męskie, żeńskie, dziecięce, trudne do odróżnienia lub układające się w wyraźnie słyszane przez chorego monologi lub dialogi. Głosy komentują jego zachowanie, mogą nakazywać wykonywanie różnych czynności i zadań. Szczególnej obserwacji wymaga pacjent, który słyszy głosy namawiające go do popełnienie samobójstwa lub zabójstwa, 
  • halucynacji wzrokowe, pacjent widzi różne kształty, rzeczy, osoby, tak naprawdę nie istnieją. Często chodzą w parze z halucynacjami słuchowymi,
  • pseudohalucynacje występują wtedy, kiedy chory nie słyszy głosów z zewnątrz, ale wewnątrz swojej głowy i może z nimi dyskutować, rozmawiać. 

Objawy negatywne mogą się przejawiać stopniowym wycofywaniem się z dotychczasowych aktywności  zarówno tych zawodowych, szkolnych,towarzyskich, porzucaniem swoich dotychczasowych hobby, pasji, zainteresowań oraz odsuwanie się od ludzi. Jest to całkowita utrata zainteresowań i wycofanie z życia społecznego. Może temu towarzyszyć zobojętnienie uczuciowe czy też tzw. afekt blady czyli zmniejszenie wyrażania emocji lub nawet brak ich wyrażania, upośledzenie zdolności do komunikacji z otoczeniem za pośrednictwem mimiki, gestów. 

Innymi objawami negatywnymi mogą być:

  • abulia czyli bezczynność, braku zdolności lub ograniczonej zdolności do planowania i podejmowania określonych,
  • anhedonia, zmniejszona zdolność lub brak zdolności do odczuwania przyjemności,
  • aspontaniczność, spadek lub utrata spontaniczności zachowań i uczuć,
  • bierność, apatia, zubożenie wypowiedzi, wypowiadanie się pojedynczymi słowami,  uboga treść, 
  • awolicja, brak własnej woli lub jej ograniczenie,
  • spowolnienie ruchowe, 
  • mniejsza dbałość o siebie.

Gdy mamy do czynienia z zaburzeniami poznawczymi, wówczas u chorego pojawiają się zaburzenia koncentracji, uwagi, różnego rodzaju zaburzenia pamięci, spadek inteligencji. Chory ma trudności ze skupieniem się na wykonywanych czynnościach, nie potrafi niczego zaplanować, ma problem z organizacją dnia. Nie pamięta tego, co przed chwilą zrobił, przeczytał, zobaczył, usłyszał czy powiedział.

Chorym przychodzi również zmagać się z zaburzeniami afektu czyli zaburzeniami nastroju. Towarzyszy im najczęściej smutek, żal, zmniejszenie lub utrata radości. Emocje te mogą być zgodne czyli adekwatne do realnych sytuacji lub chorobowych przeżyć psychotycznych lub nieadekwatne to znaczy niezgodne z przeżywanymi przez chorego treściami i wydarzeniami. Można do tego zaliczyć nadmierną wesołość, śmiech w sytuacjach ciężkich kiedy innym nie jest do śmiechu. Do innych zaburzeń nastroju należy depresja popsychotyczna. Określa się nią epizod depresji, który rozwija się w trakcie złagodzenia objawów lub po ustąpieniu ostrych objawów psychozy. U pacjentów zauważa się zwiększony smutek lub obojętność, zmniejszenie lub całkowity brak radości życia, utrata zainteresowań.W tym przypadku często pojawiają się u chorego myśli i tendencje samobójcze

Objawy dezorganizacji psychicznej obejmują proces myślenia chorego który ma trudności w zrozumieniu tego, co się wokół niego dzieje, nie rozumie postępowania ludzi, ich wypowiedzi. Również samo zachowania chorego wydaje się dziwaczne, nieadekwatne do sytuacji a nawet chaotyczne.

 

5. Rodzaje schizofrenii

Wyróżniamy następujące rodzaje schizofrenii:

  • Schizofrenia paranoidalna, dominują tu objawy pozytywne czyli wspomniane wcześniej urojenia i omamy,
  •  Schizofrenia hebefreniczna, w tym zakresie objawy choroby przejawiają się w dezorganizacji w zakresie myślenia, afektu oraz zachowania. Chory przejawia zachowania nieprzewidywalne, chaotyczne, infantylne, mowa wydaje się być rozkojarzona i kompletnie niezrozumiała dla otoczenia,
  •  Schizofrenia katatoniczna, przeważają tu stany osłupienia lub pobudzenia katatonicznego. Chory zazwyczaj nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem, jest milczący, jest w stanie całkowitego osłupienia, zauważa się u niego takie zachowania jak bezruch i zastyganie w różnych pozycjach. Może również nagle przechodzić w stan bardzo silnego pobudzenia psychoruchowego,
  • Schizofrenia prosta, choroba rozwija się powoli, a objawy narastają stopniowo i powoli przyczyniają się do załamania linii życiowej, 
  • Schizofrenia rezydualna, objawy mają w miarę stabilne i niewielkie nasilenie, które utrzymuje się przez dłuższy czas, 
  • Schizofrenia niezróżnicowana, cechuje ją brak przewagi jednych objawów nad innymi oraz ich zmienność. To niezwykle trudny rodzaj schizofrenii który nie pozwala rozpoznać u pacjenta żadnej z pozostałych postaci schizofrenii.

6. Jakie są przyczyny występowania schizofrenii?

Zarówno pacjenci jak i ich rodziny często zadają pytanie – “dlaczego my?”, “dlaczego on?”. Na rozwój schizofrenii w umyśle ludzkim ma wpływa wiele czynników m.in. biologiczne, genetyczne, psychologiczne, społeczne oraz środowiskowe. Ryzyko zachorowania jest większe w rodzinach, w których u krewnych pierwszego stopnia tzn. u rodzicach, rodzeństwa lub dzieci rozpoznano schizofrenię. Ryzyko zachorowania jest bardzo zróżnicowane ponieważ uzależnione jest od tego, który z członków najbliżej rodziny jest chory. Jeżeli przykładowo na schizofrenię chorują oboje rodziców, wówczas ryzyko zachorowania dziecka jest bardzo wysokie i prawdopodobne. 

7. Jakie są sposoby leczenia schizofrenii?

Terapia obejmuje leczenie zaostrzeń choroby oraz zapobieganie nawrotom i zaostrzeniom. Leczenie ma charakter kompleksowy i obejmuje farmakoterapię, psychoedukację, psychoterapię, terapię zajęciową oraz formy terapii koniecznych do zastosowania w określonym przypadku. Podstawa to farmakoterapia podczas której stosuje się leki przeciwpsychotyczne. Terapia może trwać całe życie. W przypadku ostrych epizodów psychotycznych czy gwałtownych nasileniach choroby, pacjent może być hospitalizowany w szpitalu psychiatrycznym. Znaczna grupa osób cierpiących na schizofrenię jest leczona ambulatoryjnie i rzadko wymaga pobytu w szpitalu, a niekiedy w ogóle nie zachodzi taka potrzeba. Formę leczenia ustala lekarz oraz pacjent. W trakcie leczenia kładzie się bardzo duży nacisk na różne rodzaje terapii jak zajęcia w grupie, psychoterapię oraz psychoedukację.

Leczenie to proces bardzo trudny i złożony. Konieczna jest okresowa i systematyczna kontrola ogólnego stanu zdrowia zarówno psychicznego jak i fizycznego. Niezmiernie istotna jest rezygnacja z alkoholu oraz innych używek zaburzają one nie tylko działanie poszczególnych leków, ale także wpływają na zaostrzenie choroby i sprzyjają jej nawrotowi w przypadku utrzymującej się remisji. Pacjent nie może być sam, gdyż w pojedynkę może sobie nie poradzić z tak ciężką chorobą. Bardzo ważne jest wsparcie najbliższego otoczenia które może liczyć na cenne wskazówki i pomoc terapeuty, który nie tylko wytłumaczy istotę tej choroby, ale poradzi jak razem przez nią przejść.

 

 

Zaburzenia snu – jakie są rodzaje i jak można je leczyć?

Zaburzenia snu, podobnie jak depresja, zaliczane jest do chorób cywilizacyjnych. Problem z bezsennością i złym spaniem, jest w dzisiejszych czasach niezwykle powszechny. Jest to bardzo poważny problem kliniczny, który odbija się na codziennym funkcjonowaniu, często uniemożliwiając codzienne życie. Z poniższego artykułu dowiesz się, jakie są rodzaje zaburzeń snu, gdzie leży ich przyczyna i jak sobie z nimi radzić.

 

1. Czym charakteryzuje się zaburzenie snu?

Jak już wspomniano, zaburzenia snu to problem bardzo powszechny. Szacuje się że ponad 30% populacji cierpi na różnego rodzaju zaburzenia snu. Sen stanowi podstawową potrzebę fizjologiczną człowieka która odpowiada za regulację wielu funkcji organizmu jak np. wpływa na gospodarkę hormonalną, reguluje pracę mózgu w zakresie zapamiętywania, poprawy koncentracji czy kojarzenia. Zaburzenia snu w znacznym stopniu pogarszają samopoczucie, powodują spadek energii oraz pogarszają sprawność intelektualną. Innymi słowy, człowiek jest notorycznie zmęczony, niewyspany i niezdatny do normalnego funkcjonowania

 

2. Jak najczęściej przejawia się zaburzenie snu?

Zaburzenia snu dzieli się na dwa rodzaje:

  • organicznie zaburzenia snu: zaburzenia w rozpoczęciu i trwania snu, narkolepsja, bezdech, katalepsja,

  • nieorganiczne zaburzenia snu: wywołane czynnikami emocjonalnymi powodującymi bezsenność, somnambulizm, lęki nocne, koszmary senne.

W ciągu wielu lat pracy nad zaburzeniami snu dokonano podziału schorzeń. Podzielono jednostki chorobowe na pierwotne i wtórne. Zaburzenia wtórne towarzyszą innym chorobom psychicznym lub somatycznym, bądź są wynikiem wcześniej przyjmowanych leków lub używek. Z kolei zaburzenia pierwotne dzielą się na dyssomnie oraz parasomnie.


Dyssomnia polega na nieprawidłowej ilości oraz jakości snu. Sen może być za krótki lub zdecydowanie za długi lub mieć zły przebieg (zaburzenia rytmu snu, sen na tzw. czuwaniu). O parasomnii możemy mówić wtedy, kiedy zarówno długość i jakość snu jest prawidłowa, a w trakcie jego trwania dochodzi do szeregu niepożądanych zjawisk jak lunatykowanie, paraliż senny, krzyki, płacz, wymachiwanie rękami przez sen, koszmary.

 

kobieta-podczas-drzemki

 

3. Rodzaje zaburzeń sennych oraz ich przyczyny

  • Bezsenność: mówi się o niej wtedy gdy pacjent ma problem z zaśnięciem bądź utrzymaniem snu przez więcej niż 3 noce w ciągu tygodnia. W sytuacji kiedy trwa to znacznie dłużej, można mówić o bezsenności przewlekłej. Przyczyna najczęściej leży w zaburzeniach i chorobach psychicznych takich jak depresja czy stany lękowe.

  • Narkolepsja: bardzo złożony rodzaj zaburzenia snu który objawia się m.in.

    napadami senności: kiedy wystarczy tylko 5 minut aby zasnąć i to w najmniej odpowiedniej chwili np. w trakcie rozmowy, spotkania,

    omamy senne: kiedy sceny ze snu wydają się tak realistyczne, że wydają się dziać naprawdę,

    katapleksja: to nagły spadek napięcia mięśniowego, który powoduje całkowity bezwład ciała,

    paraliż senny: to dosyć przerażający rodzaj zaburzenia powodujący paraliż ciała przy jednoczesnym zachowaniu świadomości, pojawiające się w trakcie zasypiania lub na etapie budzenia,

  • Zaburzenia rytmu snu i czuwania: polega na braku synchronizacji między własnym rytmem snu a wymogami otoczenia (zmiana stref czasowych, praca na zmianę). Występuje na skutek złego funkcjonowania zegara biologicznego.

  • Lęki nocne: towarzyszy im uczucie silnego strachu nagle przerywającego sen, objawia się budzeniem z krzykiem, płaczem, gwałtownym przebudzeniem a niekiedy i agresją.

  • Koszmary senne: występujące w postaci bardzo realistycznych wydarzeń, wywołujące tak silny lęk i przerażenie że człowiek jeszcze długo po wybudzeniu, nie umie oswoić się z myślą że to był tylko sen. Ich przyczyna najczęściej leży w przeżytych traumach, przykrych doświadczeniach lub przy zespole stresu pourazowego.

  • Lunatyzm: to wykonywanie różnych czynności będąc w głębokim śnie a po przebudzeniu, w ogóle nie pamięta się zdarzeń i czynów, które pacjent wykonał będąc w tym stanie.

  • Upojenie senne: charakteryzuje się zdezorientowaniem po wybudzeniu, a któremu towarzyszą bełkotanie, chwilowy brak kontaktu z otoczeniem lub chaotyczne ruchy i niezrozumiałe czynności (np. dodawanie soli do kawy).

Zaburzenia snu mogą wynikać z szeregu czynników. Może być to uwarunkowanie genetyczne kiedy to od najmłodszych lat pacjent miał problemy z zasypianiem, sen przeważnie jest krótki, płytki a z biegiem czasu problem przybiera na sile. Na problemy ze snem mogą mieć również wpływ określone sytuacje życiowe jak rozwód, śmierć bliskiej osoby, problemy w pracy, kłopoty finansowe i wiele innych. W tym wypadku zaburzenia snu mogą się pogłębiać wraz z pogarszającym się stanem psychicznym. Na problemy ze snem mają również wpływ nieregularny tryb życia, szkodliwe nawyki jak oglądanie telewizji do późna, zasypianie o różnych porach, późne jedzenie kolacji, nie prowadzenie aktywności fizycznej.

4. Gdzie szukać pomocy?

W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza rodzinnego który oceni ogólny stan zdrowia i zleci odpowiednie badania. Jeżeli wykluczona zostanie choroba somatyczna wówczas pacjent może udać się do Poradni Zdrowia Psychicznego gdzie przejdzie dodatkowe badania mające na celu wykluczenie chorób psychicznych. W przypadku kiedy po wykonanych badaniach pacjent nie cierpi ani na chorobę somatyczną ani na psychiczną, wtedy może udać się do specjalistycznego ośrodka medycyny snu. W takich ośrodkach przeprowadzane są bardzo szczegółowe badania które pomagają wykryć przyczynę zaburzeń oraz znaleźć na nie rozwiązanie.




Dorosły z zespołem Aspergera. Czy może stworzyć rodzinę?

Zespół Aspergera to nie choroba lecz zaburzenie które w znacznym stopniu, utrudnia nawiązanie relacji międzyludzkich. Dotyka zarówno dzieci jak i dorosłych. O ile w przypadku dzieci, u których zespół Aspergera został wcześnie zdiagnozowany, można leczyć i uczyć się życia na innych zasadach, tak w przypadku dorosłych którzy nie wiedzą że cierpią na ten rodzaj zaburzenia, wspólne życie i budowanie przyszłości może być bardzo trudne. Jednak, nie niemożliwe. Jak żyć z osobą cierpiącą na zespół Aspergera i jakie są metody leczenia, o tym w poniższym artykule.

 

1. Zespół Aspergera – definicja

Samo określenie pochodzi od nazwiska austriackiego lekarza Hansa Aspergera który w 1944 roku, zauważył pierwsze syndromy u badanych przez niego dzieci w klinice psychiatrycznej w Wiedniu. Ich zachowanie zdecydowanie odbiegało od reszty grupy które, oprócz asymilowania się od rówieśników, cechował wysoki iloraz inteligencji, ciekawe zainteresowania, bogate słownictwo oraz problemy w nawiązywaniu kontaktów z innymi dziećmi, problemy z komunikacją i niezdarne ruchy. W tamtym okresie, występujące objawy określił terminem “psychopatia autystyczna”.

 

2. Zespół Aspergera – przyczyny

Nie ma jednoznacznych przyczyn występowania zespołu Aspergera. Hans Asperger na podstawie swoich obserwacji badanych dzieci stwierdził, iż może mieć ono podłoże genetyczne. Teoria ta ma silne podstawy poparte dowodami empirycznymi. Zaobserwowano, że zespół Aspergera częściej występuje u dzieci, których rodzice zdradzają pewne symptomy tego zaburzenia. Przypuszcza się również że zaburzenie to może mieć swoje źródła w ekspozycji na teratogeny to znaczy na czynniki zewnętrzne, wpływające negatywnie na rozwój płodu w pierwszych 8 tygodniach od zapłodnienia. Przyczyn można się wówczas dopatrywać w urazach okołoporodowych, uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego, toksoplazmozie czy dziecięcym porażeniu mózgowym.

 

mezczyzna-stoi-przy-szybie

 

3. Zespół Aspergera – objawy

Zespół Aspergera to przede wszystkim trudności w nawiązywaniu relacji międzyludzkich. Wyróżnia się kilka typowych zachowań dla osób cierpiących na ten rodzaj zaburzenia. Należą do nich:

  • problemy z nawiązywaniem nowych kontaktów – pacjenci z zespołem Aspergera nie narzekają na brak znajomych i przyjaciół. Jednak nie czują potrzeby, aby pozyskiwać nowych znajomych i poszerzać ich krąg. To co łączy go z innymi ludźmi to nie potrzeba bliskości czy kontakt z drugim człowiekiem ale wspólne zainteresowania i pasje. Osoby z zespołem Aspergera najlepiej odnajdują się w dziedzinach związanych z naukami ścisłymi, przyrodniczymi czyli jest to dosyć wąski zakres zainteresowań. Dlatego też trudno jest im znaleźć osoby, które podzieliłyby ich zainteresowania oraz entuzjazm z nimi związany.
  • trudności z podtrzymywaniem kontaktu – osoby z zespołem Aspergera sprawiają wrażenie zarozumiałych, wyniosłych, przekonanych o własnej wartości, niekiedy nawet wyniosłe. Nie potrafią odczytywać i interpretować sygnałów pozawerbalnych takich jak gestów, mimiki, nie rozumieją ironii i sarkazmu, metafor, wszystko odbierają dosłownie. Podczas rozmowy skupiają się przede wszystkim na temacie rozmowy, a nie kontakcie z drugim człowiekiem. Dlatego też ich zachowanie odbierane jest jako oznaka zarozumiałości, pychy, dużego ego i z tego powodu, spychani są niejako na margines.

  • zachowania kompulsywne – to odczuwanie potrzeby a nawet wręcz przymusu do powtarzania danej czynności, która służy wyładowaniu napięcia. Osoby z zespołem Aspergera są obsesyjnymi pedantami. Wszystko ma swoje miejsce i nie można go zmieniać, rzeczy muszą być ułożone równo od linijki do linijki, nie wolno niczego przestawiać, zmieniać ustawienia, zdarza się obsesyjne mycie rąk  itp. 

  • usztywnione i stereotypowe zachowania – to powtarzanie w kółko tych samych czynności w ten sam sposób. To daje im poczucie komfortu i spokoju psychicznego. Stereotypowe zachowania dotyczą np. chodzenia do pracy tą samą drogą nawet jeżeli oznacza to nadrabianie kilometrów, mycie naczyń w tej samej kolejności itp. 

  • zaburzenia pamięci proceduralnej – polega na wyuczonym i automatycznym wykonywaniu codziennych czynności tak, że człowiekowi z zespołem Aspergera całkowicie wyłącza się myślenie. Nie zastanawia się nad tym co robi po prostu, robi to za automatu. Zdarza się również że niektórzy chorzy postępują zupełnie odwrotnie i bardzo skupiają się nad wykonywaniem danej czynności jak np. nad sznurowaniem butów. 

  • nieprawidłowości percepcyjne – chodzi o nadwrażliwości lub niewrażliwość na bodźce. Osoby z zespołem Aspergera bardzo często borykają się z zaburzeniem czucia głębokiego. Mają np. problem z utrzymaniem równowagi dlatego przez otoczenie postrzegani są jako fajtłapy i niezdary. Inaczej reagują również na bodźce wzrokowe, skupiając się na szczegółach nie dostrzeganych przez innych lub przeciwnie, nie wypatrują niczego szczególnego w otoczeniu i wolą skupiać swoją uwagę na widokach statycznych. Są wrażliwi na hałas, przeszkadzają im rozmowy innych ludzi, śmiech, gwar a nawet najmniejsze szmery i szuranie. Cenią sobie ciszę i spokój.

 

4. Zespół Aspergera – leczenie

W tym miejscu należy jeszcze raz zaznaczyć, iż zespół Aspergera nie jest chorobą lecz zaburzeniem i nie ma niego lekarstwa. Można jedynie łagodzić objawy poprzez wdrożenie terapii indywidualnej lub grupowej. U dorosłych stosuje się terapię behawioralną, kognitywną lub behawioralno-poznawczą.

Terapia behawioralna ma na celu przekonać chorego do zmiany zachowań na takie, które są powszechnie akceptowane. Pomaga choremu nauczyć się pewnych schematów i rozumieć ich zastosowanie. Z kolei terapia kognitywna, wspiera pacjentów z zespołem Aspergera w pracy nad samym sobą. Aby zakończyła się sukcesem, niezbędna jest obecność terapeuty przewodnika. Podczas terapii behawioralno-poznawczej, pomaga się choremu zrozumieć świat który go otacza oraz zasady, które w nim obowiązują. Pacjent uczy się czym są emocje, jak nauczyć się je wyrażać, dlaczego ich poprawne odczytanie jest tak ważne w kontaktach międzyludzkich. 

 

5. Zespół Aspergera – chory ma szansę na normalne życie

Osoba z zespołem Aspergera ma szansę na założenie rodziny i prowadzenie normalnego życie. Jednak aby życie pod jednym dachem z chorym na Aspergera nie było udręką, obie strony muszą włożyć mnóstwo pracy nad zachowaniem zdrowej relacji. Przede wszystkim, chory musi uczęszczać regularnie na terapię, stosować się do zaleceń terapeuty i nieustannie nad sobą pracować. To niestety ciągła walka ze swoimi przyzwyczajeniami, nawykami oraz praca nad zmianą sposobu myślenia. Również partnerzy osób z zespołem Aspergera muszą wykazać się wyrozumiałością i cierpliwością. Najważniejsze jest zrozumienie że chory inaczej postrzega świat, inaczej go odbiera, jego psychika pracuje na zupełnie innych zasadach i to, co dla Nas jest oczywiste, dla niego wcale nie musi takie być. Bardzo istotne jest wsparcie i pomoc w walce o normalne życie. To praca na całe życie a sukces, osiągną tylko ci najbardziej wytrwali i zawzięci na osiągnięcie zamierzonego celu. 

Zaburzenia świadomości – czym są i jakie są ich przyczyny

Świadomość to aktywność umysłu, stan w którym jednostka orientuje się w otaczającym ją świecie oraz w zjawiskach docierających do niej z wnętrza organizmu. W psychologii mówi się, że jest to odzwierciedlenie rzeczywistości – orientacja w świecie oraz introspekcja i samo-orientacja. Jest to pewien stan, w którym nasz umysł w danym momencie jest aktywny i skupia się na pewnych osobach, przedmiotach czy zjawiskach. Przykładem może tu być człowiek rozmyślający o spotykającym go problemie i ten problem, będzie przedmiotem jego refleksji.

1. Rodzaje świadomości

Wyróżnia się dwa typy świadomości:

  1. świadomość introspektywną, w której jednostka skupia się na samym procesie świadomości a więc np. odbiera spostrzeżenia zmysłowe, czy jej widzenie jest wyraźne, jaki jest ton głosu osoby do niej mówiącej itp.
  2. świadomość ekstrospektywną, gdzie jednostka koncentruje się na przedmiocie znajdującym się w danym momencie w jej świadomości, np. jakaś rzecz telewizor, komputer, biurko lub człowiek.

Aby sprawdzić stan świadomości, zadawane są pytania dotyczące orientacji co do miejsca, czasu oraz w odniesieniu do własnej osoby. Wyróżnia się orientację autopsychiczną to znaczy związaną z własną osobą, imieniem i nazwiskiem oraz orientację allopsychiczną czyli odnoszącą się do czasu i miejsca, w którym dana jednostka się znajduje.

2. Rodzaje zaburzeń świadomości

Zaburzenia świadomości związane są z anormalnym funkcjonowaniem psychiki człowieka na całym jej obszarze. Dzielimy je na zaburzenia jakościowe oraz ilościowe.

1) Zaburzenia ilościowe polegają na wolnym nasilaniu się zaburzeń w toku myślenia, zaburzeń pamięci, izolowaniu się od rzeczywistości, gdzie spostrzeganie świata staje się częściowe i wyrywkowe. Występuje niemożność koncentracji uwagi oraz stopniowa dezorientacja.

Tego typu zaburzenia dzielimy na przymglenie świadomości, senność patologiczną, pół-śpiączkę i śpiączkę.

Przymglenie świadomości tzw. obnubilatio, charakteryzuje się utrudnionym kontaktem słownym. Istnieje możliwość uzyskania zdawkowych odpowiedzi na pytania dotyczące spostrzegania otoczenia oraz własnych przeżyć wewnętrznych. Odbierane są jak przez mgłę, związane ze słabą orientacją w czasie, z trudnościami w zapamiętywaniu i odtwarzaniu wspomnień jak również, z zaburzeniami w reagowaniu na bodźce, słabym splątaniem myślowym oraz trudnościami w rozpoznawaniu osób z otoczenia. Osoby z przymgleniem świadomości można porównać do osób znajdujących się w momencie zasypiania, ich świadomość jest niewyraźna i przyćmiona.

Senność patologiczną tzw. sornnoletio, cechują takie same objawy jak w przymgleniu świadomości. Różnica polega na znacznym nasileniu symptomów choroby oraz trudności w kontakcie słownym, uzyskiwaniu odpowiedzi od chorego oraz silna inkoherencja myślenia.

Pół-śpiączka tzw. sopor, to zaburzenie gdzie występuje całkowity brak kontaktu słownego a odruchy fizjologiczne organizmu takie jak okostnowy lub ścięgnisty, są znacznie osłabione. Zachowana zostaje jedynie odpowiedź na pojawiający się ból i jest to tzw. wygaszenie przytomności.

Śpiączka zwana coma, jest ciężkim zaburzeniem świadomości charakteryzującym się brakiem reakcji na bodźce zarówno werbalne jak i ruchowe czy bólowe. Odruchy fizjologiczne stopniowo wygasają a świadomość, nie jest tutaj zachowana. Bodźce zarówno ze świata zewnętrznego jak i wewnętrznego, nie dochodzą do chorego. Śpiączka najczęściej wywołana jest urazem, narkozą lub takimi chorobami jak cukrzyca czy mocznica.

2) Zaburzenia jakościowe, podobnie jak zaburzenia ilościowe, cechują się różnorakimi stanami dezorientacji, splątania myślowego, alienowaniem się od rzeczywistości.

Wyodrębnia się w tym zakresie takie zaburzenia jak:

  • zespół majaczeniowy,
  • zespół pomroczny,
  • zespół onejroidalny,
  • zespół splątaniowy.

Zespół majaczeniowy tzw. deliryjny, cechuje się silniejszym zaburzeniem orientacji allopsychicznej niż tej dotyczącej własnej osoby. Najczęściej pojawia się w stanie upojenia alkoholowego lub w przebiegu silnej gorączki, związanej z różnymi chorobami. Występuje również w schizofrenii, psychozie maniakalno-depresyjnej oraz przy urazach mózgu. Zespół ten wyróżnia się pojawianiem się urojeń oraz halucynacji. Najczęściej występują omamy wzrokowe i słuchowe, ale też i kinestetyczne. Występują również stany lękowe, niepokój ruchowy, zaburzenia pamięci (amnezja okresów majaczeniowych), splątanie myślowe, dysforia, agresywne zachowania zarówno w stosunku do siebie jak i do innych osób. Aby sprawdzić stopień zespołu majaczeniowego, najczęściej podaje się choremu pustą kartkę i komunikuje, iż zostało coś na niej napisane. Następnie ocenia się stopień delirium, gdy pacjent dostrzeże coś na papierze. Jest to tzw. test czystej kartki.

Zespół pomroczny zwany inaczej obnubilacyjnym, charakteryzuje się możliwością pojawienia się iluzji i omamów, zaburzeniami w toku myślenia,  słabym splątaniem myśli, całkowitą dezorientacją świadomości lub jej zawężeniem, zaburzeniami ruchowymi i pamięci. Najczęściej występuje w przebiegu padaczki lub intoksykacji. Wyróżnia się zamroczenie jasne, fugę oraz stany ekstatyczne i wyjątkowe. W tym stanie pacjent czasami zachowuje się logicznie i adekwatnie. Może reagować na bodźce dochodzące do niego z otoczenia.

Zespół onejroidalny tzw. zespół snopodobny, wyróżnia się objawami podobnymi do płytkiego snu. Występuje zaburzona orientacja co do czasu, miejsca i otoczenia, omamy w których chory bierze udział, pojawia się tzw. świadomość falująca, zaburzenia myślenia, amnezja o dłuższym czasie trwania i szerszym obszarze niż w przypadku amnezji w zespole majaczeniowym, zaburzenia nastroju i ruchowe, związane z treściami omamów. Ten rodzaj zaburzenia świadomości pojawia się najczęściej u osób chorych na padaczkę.

Zespół splątaniowy inaczej amentywny, cechuje podwyższona temperatura ciała, intensywne pobudzenie ruchowe, pojawienie się urojeń i omamów, brak kontaktu werbalnego z chorym, zaburzenie myślenia wraz z jego splątaniem, brak orientacji zarówno allo- jak i autopsychicznej. Jest to ciężki i głęboki stan zaburzenia świadomości, pojawiający się często w przebiegu chorób somatycznych lub przy organicznych uszkodzeniach mózgu.

3. Przyczyny zaburzeń świadomości

Istnieją dwie szersze grupy dzielące przyczyny zaburzeń świadomości. Są to pierwotne i wtórne zaburzenia świadomości.

W przypadku pierwotnych zaburzeń świadomości, przyczyną powodującą rozwój choroby jest uszkodzenie mózgu, najczęściej są to udary mózgu, krwotoki podpajęczynówkowe, zapalenia opon mózgowych oraz mózgu, guzy mózgu, padaczka oraz urazy czaszkowo – mózgowe.

Gdy mowa o wtórnych zaburzeniach świadomości, wówczas przyczyną pojawienia się zaburzeń, są schorzenia pozamózgowe związane z uszkodzeniami narządów lub choroby ogólnoustrojowe. Zaliczamy do nich intoksykację np. alkoholem, lekami uspokajającymi i nasennymi lub też czadem, zakażenia bakteryjne, wstrząsy anafilaktyczne, zaburzenia krążenia, zatrucia wewnątrzpochodne czy też działanie szkodliwych czynników jak np. porażenie prądem, promieniowanie jonizujące.

Fazy owych zaburzeń, które można wyróżnić ze względu na stopień kontaktu jaki ma chory z rzeczywistością i otoczeniem, dzielone są na:

  • fazę pierwszą nazywaną sennością, kiedy występuje wzmożona senność z możliwością wybudzenia jednostki i porozmawiania z nią oraz jej szybkie zasypianie,
  • fazę drugą tzw. stan pół-śpiączki, który charakteryzuje się brakiem kontaktu słownego jak również możliwością wybudzenia chorego ze snu, za pomocą np. silnego potrząsania,
  • fazę trzecią tzw. głęboką śpiączkę, w której pojawia się jedynie reakcja na mocne impulsy bólowe, przy których wykonywane są niezborne ruchy. Występują również takie objawy jak zaburzenia napięcia mięśniowego, oddechowe, termiczne a odruchy takie jak źreniczny lub rogówkowy są nikłe,
  • fazę czwartą tzw. coma extremum czyli najbardziej daleki stan śpiączki. Nie pojawiają się żadne reakcje na ból czy jakiekolwiek odruchy. W tej fazie, chory nie jest w stanie sam oddychać i nie odnotowywuje się już czynności mózgu. Jedyne działanie w organizmie wykazują serce oraz nerki.

 Jeśli chodzi o leczenie zaburzeń świadomości najważniejsze jest usunięcie przyczyny ich powodującej, właściwe rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia, zaś leczenie osób z zaburzeniami świadomości powinno być dopasowane do każdego przypadku.

Psychiatria

Psychiatria to jedna z podstawowych specjalizacji medycznych, zajmująca się badaniem, zapobieganiem i leczeniem zaburzeń i chorób psychicznych. Bada ich uwarunkowania biologiczne, psychologiczne, rodzinno-genetyczne, społeczne, konstytucjonalne. Read More