Zaburzenia lękowe

Do zaburzeń lękowych zalicza się:

• fobie
• lęk paniczny, agorafobia
• uogólnione zaburzenia lękowe
• zaburzenia obsesyjno – kompulsywne
• zaburzenia po stresie urazowym

Fobia społeczna to uporczywa wyraźna i silna reakcja strachu przed konkretnymi przedmiotami, sytuacjami lub wystąpieniami publicznymi. Strach wywołany jest przez obecność lub przewidywanie określonego przedmiotu lub sytuacji. Fobie powstają w wieku młodzieńczym, czasami w dzieciństwie, rzadko powyżej 25 roku życia.

Cechy fobii:

• pacjent rozpoznaje, że strach jest nieuzasadniony lub nadmierny
• utrzymujący się przed określonymi sytuacjami jest nieproporcjonalny do rzeczywistych zagrożeń
• chory unika fobicznych sytuacji lub znosi je z silnym lękiem lub przykrością
• unikanie, obawy lub złe samopoczucie w sytuacjach wywołujących strach wyraźnie przeszkadzają w normalnym życiu.

Rodzaje fobii:

• fobie zwierząt
• fobie związane ze środowiskiem naturalnym (brud, ciemność, wysokość)
• fobie sytuacyjne (mosty, zamknięte pomieszczenia klaustrofobia)
• fobie przed krwią, zastrzykiem
• inne fobie (śmierć, rak, choroby – AIDS, udar)

Leczenie fobii:

-> techniki behawioralne oparte na mechanizmie warunkowania klasycznego w postaci:

• Zanurzanie – rzeczywiste lub wyobrażone postawienie klienta w sytuacji budzącej lęk
• Systematyczna desensytyzacja – wyobrażenie scen budzących lęk, która są kojarzone z głęboką relaksacją

-> techniki oparte na warunkowaniu instrumentalnym w postaci:

• Modelowania – obserwowania tego, co robi model. Jest to mechanizm uczenia poprzez naśladowanie.

Fobia społeczna może być:

• uogólniona – obejmuje unikanie wszelkich rozmów, zabaw towarzyskich, randek
• specyficzna – wystepuje w jednego rodzaju sytuacjach społecznych jak rozmowa z przełożonym, pisanie podczas egzaminu, tańczenie

Agorafobia to strach przed napadami paniki oraz uruchomienie reakcji ucieczki w sytuacji kłopotliwej. Obawy dotyczą przebywania samemu poza domem, przebywania w tłumie, jazdy autobusem, pociągiem bądź samochodem.

Zaburzenia lęku panicznego to nawracające, nieoczekiwane napady paniki. Aby mówić o tego typu zaburzeniu, musi wystąpić przynajmniej jedno z następujących zjawisk:

• ciągły niepokój przed dalszymi napadami
• obawa o skutki napadu
• wyraźna zmiana zachowania w związku z napadami.

Napady paniki występują w dwóch formach:

• nieoczekiwana (samoistna, bez zapowiedzi)
• wywołana sytuacją (zapowiadana przez sytuacje społeczne lub określone obiekty)

Przyczyny agorafobii:

Główną rolę odgrywa tu panika. Osoba chora przeżywa strach przed nagłym zachowaniem i brakiem pomocy. Bodźcem warunkowym jest zespół bodźców, w którym może nastąpić panika i nie nadejść pomoc, a bodźcem bezwarunkowym jest pierwszy napad paniki. Reakcja bezwarunkową jest reakcja paniki a reakcją warunkową strach i unikanie zespołu bodźców.

Uogólnione zaburzenia lękowe

Przez 6 miesięcy, większość dni przepełniona jest obawami i lekiem. Muszą wystąpić przynajmniej trzy objawy spośród sześciu:

• niepokój
• szybkie meczenie się
• kłopoty z koncentracja
• drazliwosc
• napięcie mięśni
• zakłócenia snu

Zaburzenia somatoformiczne (pod postacią somatyczną):

• upośledzenie funkcji fizycznych
• z objawami związane są czynniki psychiczne
• objawy nie podlegają dowolnej kontroli
• pacjent często jest obojętny na swoje dolegliwości fizyczne

Do zaburzeń somatoformicznych zalicza się:

• konwersje
• zaburzenia somatyzacyjne
• zaburzenia bólowe
• hipochondrie
• dysmorficzne zaburzenia ciała

Konwersja polega na przekształceniu stresu psychicznego w objawy fizyczne. W objawach sensorycznych mogą brać udział wszystkie zmysły: anestezja (zanik wrażliwości czucia); hipestezja (częściowy zanik wrażliwości); analgezja (brak wrażliwości na ból); parestezja (niewielkie odczucia, takie jak łaskotanie albo gorąco). Z kolei w objawach motorycznych mogą wystąpić skurcz pisarski, drżenie, mutyzm, afonia, tiki). Może również pojawić się uczucie dławienia i ataki kaszlu.

Zaburzenia somatyzacyjne charakteryzują się wszelakimi skargami na długotrwałe schorzenia fizyczne, mające swój początek przed 30 rokiem życia, które z kolei są niewystarczająco wyjaśnione potwierdzeniami choroby bądź zranieniami i dlatego prowadzą do leczenie lub pogorszenia jakości życia. Aby mówić o tym zaburzeniu, muszą pojawić się 4 rodzaje objawów :

• cztery rodzaje bólu (cztery różne miejsca np głowa, brzuch, plecy, stawy)
• dwa objawy żołądkowo – jelitowe. Objawy występują też w układzie trawiennym – nudności, wzdęcia, biegunka
• jeden objaw seksualny – oziębłość seksualna bądź dysfunkcja
• jedne objaw pseudoneurologiczny – utrata czucia, pamięci, zaburzenia świadomości)

Hipochondria to proces chorobowy, to przekonanie o cierpieniu na poważną chorobę, mimo dowodów, że nie ma ku temu żadnych obaw. Takie osoby chorują na każdą chorobę, o której przeczytają w gazecie.

W skład zaburzeń dysocjacyjnych wchodzą:

• amnezja dysocjacyjna
• zaburzenia depersonalizacji
• dysocjacyjne zaburzenia tożsamości (osobowość mnoga)

Rodzaje amnezji:

• globalna – wszystkie elementy życia uległy zatarciu
• wsteczna – zapomnieniu ulegają fakty bezpośrednio poprzedzające uraz
• pourazowa- utrata pamięci zdarzeń po wypadku
• następcza  -trudności w zapamiętywaniu nowego materiału
• kategorialna – zacierają się wspomnienia faktów związanych z pewnym tematem
• zlokalizowana – osoba nie pamięta niczego z danego okresu
• selektywna – osoba zapomina tylko pewne wybrane wydarzenia z danego okresu
• całościowa – osoba zapomina całą historię swojego życia
• ciągła – osoba nie pamięta niczego poza określonym momentem z przeszłości

Zaburzenia obsesyjno – kompulsywne

Obsesje  to powracające myśli, które przenikają do świadomości, ciężko ich się pozbyć lub nimi kierować.

Przemyśliwania to przymus rozmyślania na określony temat, doświadczanie wątpliwości, które nie prowadzą do żadnych wniosków

Rytuały myślowe to serie czynności myślowych, które trzeba doprowadzić do końca.

Cechy obsesji:

• niechciane
• odrażające
• wiążą się z depresją
• powodują cierpienie
• wywołują wewnętrzny opór
• występują o tematyce agresywnej lub seksualnej

Cechy kompulsji:

• mają charakter rytuałów
• wywołują wewnętrzny opór
• są celowe
• mogą powodować zakłopotanie

Rodzaje obsesyjnych myśli:

• lek przed zakażeniem
• skrzywdzenie siebie lub innych
• obsesje seksualne
• obsesje na punkcie religii

Rodzaje obsesyjnych kompulsji:

• czyszczenie, mycie
• powtarzanie
• sprawdzanie
• liczenie

Leczenie:

-> terapia behawioralna:

• ekspozycja (kontrolowany kontakt z czynnikiem lękotwórczym)
• zapobieganie reakcjom
• modelowanie

-> farmakoterapia